Category: Αγχώδεις διαταραχές

   Ανάμεσα στις πιο τεκμηριωμένες παραδοχές στον χώρο της ψυχολογίας βρίσκεται ο ρόλος του άγχους στην συνολική υγεία του ατόμου. Τόσο στον ενήλικα όσο και στο παιδί, το άγχος έχει σημαντική επίδραση στην ψυχική και κατά συνέπεια στη σωματική υγεία. Από τον κανόνα αυτόν ασφαλώς, δεν ξεφεύγουν οι έφηβοι.

   Πιο συγκεκριμένα, το άγχος σε κάθε ηλικία έχει συνδεθεί με αρνητικές προσδοκίες για το μέλλον, εσφαλμένες πεποιθήσεις κινδύνου-απειλής και συνολικό φόβο για τις επικείμενες αποδόσεις του ατόμου. Αυτός ο φόβος που είναι χαρακτηριστικός στους ανθρώπους με έντονο άγχος, μπορεί να πυροδοτηθεί είτε όταν κάποιο ερέθισμα εκλαμβάνεται ως απειλητικό (πχ. σκύλος, παρουσίαση εργασίας), είτε ως απόρροια μιας συνολικά ψυχοπιεστικής κατάστασης (πχ. πένθος, τραυματική εμπειρία, νοσηλεία, έντονη σωματική επιβάρυνση). Ο τρόπος που μαθαίνουμε να συμπεριφερόμαστε και να αντιμετωπίζουμε το συναίσθημα αυτό είναι μια επίκτητη ικανότητα, που αναπτύσσουμε κατά την διάρκεια της ζωής.

  Στους εφήβους, έχουν παρατηρηθεί έντονα επίπεδα άγχους όταν οι απαιτήσεις είναι συνολικά αυξημένες. Ο νέος καλείται να ανταπεξέλθει και δεν είναι λίγες οι φορές που μάλιστα συνδέει την αξία του με την επίδοση του! Το σχολικό περιβάλλον και η αποδοχή των συνομηλίκων σε συνάρτηση με το οικογενειακό πλαίσιο και το κλίμα στο σπίτι είναι εξίσου σημαντικοί συντελεστές.

   Για τους παραπάνω λόγους, η διαχείριση του άγχους είναι ζωτικής σημασίας για τους νεαρούς ενήλικες. Με τα βραχυπρόθεσμα οφέλη της αποφυγής των καταστάσεων που είναι δύσκολες, ο νέος εξοικειώνεται να «καταπίνει» τις δυσκολίες του και να μην τις λύνει ουσιαστικά. Μαθαίνει δηλαδή, πως είναι εντάξει να κρύβουμε ή να καλύπτουμε μια δυσκολία, χωρίς καν να επιχειρούμε να την αντιμετωπίσουμε. Η επικίνδυνη αυτή στρατηγική, μπορεί να οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε ψυχοπαθολογία, σε ψυχοσωματικά συμπτώματα ή σε άλλες σωματικές παθήσεις!! Μέσω της ψυχοθεραπείας, το άτομο μεταξύ άλλων κατανοεί και αποκτά λειτουργικούς τρόπους διαχείρισης του άγχους για να βοηθάει τον εαυτό του να ανακουφίζεται.

   Κλείνοντας, ο μηχανισμός του άγχους στους εφήβους και η διαχείριση του είναι ένα σημείο καμπής για την ομαλή ανάπτυξη σε νεαρό ενήλικα. Στόχο αποτελεί η υποστήριξη υγιών, τόσο σωματικά όσο και ψυχικά , νέων που δεν θα υποφέρουν και θα αισθάνονται έτοιμοι και ικανοί να αναπτυχθούν ελεύθερα στην καλύτερη τους εκδοχή. 

Άσε επιτέλους το βιβλίο από τα χέρια σου!! Το να κρατάς συνεχώς ένα βιβλίο ή να είσαι συνεχώς μέσα σ’ αυτό, αυτή τη στιγμή δεν έχει πολλά να σου προσφέρει!

   Η περίοδος των πανελλήνιων εξετάσεων είναι μια περίοδος δύσκολη. Εσύ το γνωρίζεις καλύτερα αυτό, μια χρονιά με πολύ διάβασμα, εκνευρισμό, στεναχώρια ίσως και στερήσεις για να πετύχεις τον τελικό στόχο. Αποτελεί ορόσημο για τα σχολικά και εφηβικά μας χρόνια. Ο χρόνος περνά και οι εξετάσεις σύντομα έρχονται. Όλ@ τα κατάφεραν, έτσι θα κάνεις κι εσύ! 

Ακολουθούν μερικά tips and don’t για να κάνεις πιο εύκολη τη ζωή σου αυτό το διάστημα:

🔸Ακολούθησε το πρόγραμμα
Ολοκλήρωσε το διάβασμα σου με σύστημα, μην περιμένεις να τα μάθεις όλα το τελευταίο βράδυ ή λίγες στιγμές πριν την εξέταση. Έκανες μεθοδευμένα την προσπάθεια σου, ακολούθησε το πρόγραμμα μέχρι τέλους. Άσε στην άκρη πια το βιβλίο και τις σημειώσεις.

🔸Κάνε συμμάχους
Μοιράσου τις σκέψεις σου με ανθρώπους που είναι στην ίδια φάση και θα σε καταλάβουν. Βρείτε κοινές ώρες για να διαβάζετε αλλά και να κάνετε διαλείμματα μαζί, συζητώντας για κάτι άλλο εκτός των εξετάσεων και της ύλης. Προστατεύσου από τοξικά άτομα, φίλους- συμμαθητές-ακόμα και συγγενείς, που δεν κατανοούν πόσο σημαντική είναι για σένα αυτή η προσπάθεια.

🔸Ξεκούραζε συχνά το μυαλό σου
Ο εγκέφαλος μας λειτουργεί καλύτερα όταν είναι ξεκούραστος, επομένως κάνε και κάτι εκτός του διαβάσματος για να αποδώσεις καλύτερα σ’ αυτό αργότερα. Μην σε παραμελείς σε καμία περίπτωση! Φρόντισε να κοιμάσαι, να τρως και να διασκεδάζεις ικανοποιητικά για σένα. Απόφυγε τις ακρότητες και τα νέα ξεκινήματα αυτή την περίοδο ή ο, τι άλλο νομίζεις πως θα σε ζορίσει! Θα έχεις ένα ελεύθερο καλοκαίρι από διάβασμα για να κάνεις όλα όσα έχεις στερηθεί τώρα, και ακόμα περισσότερα!

🔸 Κάνε την προσπάθεια σου αποκλειστικά για εσένα
Είναι μάταιο να προσπαθείς να επιτυχείς ένας στόχο που άλλοι έχουν θέσει για εσένα. Οι σχολές με υψηλές βάσεις δεν σημαίνουν πως θα σε κάνουν ευτυχισμένο ή επιτυχημένο αν καταφέρεις να μπεις. Αγωνίσου για αυτά που εσύ θες, κάνε μον@ σου το πλάνο για το μηχανογραφικό σου!

🔸 Μείνε στην αίθουσα μέχρι να τελειώσει ο χρόνος
Στον χώρο των εξετάσεων, ψυχραιμία, έχεις χρόνο να απαντήσεις, προλαβαίνεις να βάλεις τη σκέψη σου σε σειρά. Πάρε το χρόνο σου. Κάνε αυτή την τελευταία ανάγνωση για την οποία σε έχει ζαλίσει ο καθηγητής σου, πραγματικά θα σε βοηθήσει να εντοπίσεις τυχόν λάθη λόγω απροσεξίας και να τα διορθώσεις.

🔸Φρόντισε τον εαυτό σου
Μετά το πρώτο μάθημα, διώξ’ το από το μυαλό σου, μην σε απασχολεί άλλο. Ο, τι έγραψες έγραψες , πάμε για το επόμενο! Το να αναλώνεσαι ή να συζητάς για το μάθημα που έφυγε, μόνο σε στεναχωρεί και σε αποπροσανατολίζει από την προσπάθεια. Αντ’ αυτού, πήγαινε μια βόλτα, χαλάρωσε και ετοιμάσου για τη συνέχεια!

   Κανενός η επιτυχία δεν κρίθηκε αποκλειστικά από το αν πέρασε με την πρώτη ή με την όποια προσπάθεια στη σχολή που ήθελε. Οι πανελλήνιες δεν είναι μονόδρομος για την ευτυχία ούτε το τέλος του κόσμου!!! Η επιτυχία στη ζωή δεν κρίνεται εδώ… Καλή σου δύναμη και τύχη σε όλα!!

Κι αν κλαίνε είναι δυνατοί ή ….  

 Το κλάμα είναι μια συμπεριφορά που προκύπτει από ένα συναίσθημα, το συναίσθημα αυτό τις περισσότερες φορές είναι η λύπη.

   Το συναίσθημα αποτελεί μια σύνθετη υποκειμενική εμπειρία κοινή για αρκετά θηλαστικά του πλανήτη. Είναι ένας βαθύς και εσωτερικός συνδυασμός νοητικών και ψυχοσωματικών παραγόντων που εκφράζεται. Τα συναισθήματά μας είναι παρατηρήσιμα στους άλλους, συχνά κιόλας αποτυπώνονται στις εκφράσεις του προσώπου ή τη στάση του σώματός μας.

   Έχουμε διαφορετικές εκφράσεις προσώπου για τον φόβο και την ευτυχία για παράδειγμα. Το συναίσθημα μπορεί να προκύπτει ή να μας κατευθύνει σε μια συμπεριφορά. Για παράδειγμα όταν λυπούμαστε είναι αναμενόμενο να κλάψουμε, όταν φοβόμαστε να αγχωθούμε ή να προσπαθήσουμε να φύγουμε.

   Ένα συναίσθημα αναφέρεται σε μια κατάσταση ή συνθήκη που προκαλείτε με έναν συγκεκριμένο τρόπο και μπορεί να είναι πολύ σύντομο σε διάρκεια, από λίγα δευτερόλεπτα μέχρι και μερικά λεπτά. Είναι το αποτέλεσμα μιας κατάστασης, η άμεση απάντηση του οργανισμού. Νευροχημικά για την παραγωγή, τη ρύθμιση και την εκδήλωση των συναισθημάτων συμμετέχουν η αμυγδαλή, ειδικότερες ορμόνες και νευροδιαβιβαστές, το μεταιχμιακό σύστημα και όργανα όπως το στομάχι και το συκώτι. Τομείς που επηρεάζουν το συναίσθημά μας είναι η ώρα της ημέρα, η εποχή, ο ύπνος, η διατροφή, η άσκηση, οι συνθήκες ζωής και οι κοινωνικές δραστηριότητες.

   Σύμφωνα με κλασικές μελέτες στον χώρο της ψυχολογίας τα βασικά συναισθήματα είναι η χαρά, η λύπη, ο θυμός, ο φόβος, η έκπληξη και η αηδία. (Parrot Psychology and Behavior Problems). Οι συνδυασμοί τους γεννούν πλήθος συναισθηματικών καταστάσεων όπως η υπερηφάνεια, η απογοήτευση, η αγάπη, η νευρικότητα, το άγχος, η στοργή, η ζήλια, η ελπίδα κ.α. Συνηθίζουμε επίσης να διαχωρίζουμε τα συναισθήματα σε θετικά ή αρνητικά ανάλογα με το αν μας κάνουν να νιώθουμε ευχάριστα ή δυσάρεστα, αν μας αρέσουν ή όχι.

   Η χρησιμότητα όλων των συναισθημάτων είναι τεράστια. Πιο συγκεκριμένα τα συναισθήματα επιβεβαιώνουν ή διαψεύδουν τις σκέψεις που κάνουμε. Συχνά λειτουργούν ως ισχυρό ένστικτο στο οποίο δύσκολα η λογική θα επιβληθεί. Τα συναισθήματα ακόμα, μας προετοιμάζουν για την κατάλληλη δράση μας ανάλογα με τις γύρω συνθήκες. Αυτός είναι και ο λόγος όπου τα συναισθήματα δρουν προστατευτικά για τον οργανισμό, εξασφαλίζοντας την επιβίωσή μας σε διαφορετικές καταστάσεις. Μπορείτε να φανταστείτε τι θα γινόταν αν βρισκόμασταν μέσα στο δάσος και δεν φοβόμασταν το μεγάλο ζώο που βλέπουμε στον ορίζοντα να πλησιάζει;

   Επιπλέον, η σωματική μας υγεία επηρεάζει και επηρεάζετε από το συναίσθημά μας. Πόσες φορές η θλίψη και ο φόβος για κάτι έχουν σωματοποιηθεί προκαλώντας κάποιο αυτοάνοσο; Αντιστρόφως, πόσες φορές νιώσαμε ευτυχία με ένα καλογυμνασμένο σώμα που είναι δυνατό να μας προσφέρει αντοχή σε διάφορες απαιτητικές ή και απολαυστικές δραστηριότητες;

   Αδιαμφισβήτητα, όλοι οι άνθρωποι βιώνουν συναισθήματα, πόσοι όμως απ’ αυτούς είναι σε θέση να τα αναγνωρίζουν και να τα καταλαβαίνουν; Η υπερβολική ή η ελλιπής έκφραση τους μπορεί να αποδειχθεί ριψοκίνδυνη για την συνολική υγεία του ατόμου.

   Πέραν της σημασίας τους, οι προκαταλήψεις γύρω από τα συναισθήματα είναι πολλές: οι άντρες δεν κλαίνε, ο θυμός οδηγεί σε μπελάδες, η χαρά πρέπει να μετριάζεται, η μεγάλη έκπληξη μοιάζει με θεατρινισμό, το άγχος είναι άχρηστο, οι φοβίες είναι ασήμαντες και δείχνουν αδυναμία, η αηδία για κοινωνικές συμπεριφορές άλλων καταπιέζεται ή παρερμηνεύεται. Ενώ αποτελούν κομμάτι του οργανισμού μας έχουν με έναν τρόπο δαιμονοποιηθεί και η έκφρασή τους σε ορισμένες κοινωνικές συνθήκες έχει καταπιεστεί. Ο τρόπος που αντιδρά το άτομο σε κάθε συνθήκη είναι υποκειμενικός και η γνήσια συναισθηματική έκφραση είναι το ζητούμενο, ανεξαρτήτως κοινωνικών νορμών ή στερεοτύπων. Το στερεότυπο του ανθρώπου που δεν εκφράζεται ανοιχτά για τα όσα νιώθει ή χρειάζεται οδηγεί σε δυσκολίες στις σχέσεις και τελικώς πόνο για το άτομο.

  Το αυτό-μαστίγωμα δεν ωφελεί τον οργανισμό, τον δυσκολεύει.

 Είναι εντάξει και απολύτως ανθρώπινο οι άντρες να κλαίνε, οι γυναίκες να θυμώνουν, η αδικία στην κοινωνία να προκαλεί αηδία, να υπάρχει γέλιο στις κηδείες, κλάμα και λύπη στους γάμους, έντονη έκπληξη με κάτι μη αναμενόμενο, φόβος και άγχος για ακίνδυνες φαινομενικά καταστάσεις!! Αν δυσκολεύεστε στην διαχείριση ή την έκφραση του συναισθήματός σας απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας ο οποίος θα σας κατευθύνει μεθοδικά στο επιθυμητό αποτέλεσμα. 

   Τα συναισθήματα δίνουν χρώμα και νοστιμιά στη ζωή αρκεί να τα αναγνωρίζουμε, να κατανοούμε πώς δημιουργούνται ανάλογα με την κάθε συνθήκη και να τα εκφράζουμε όταν κρίνουμε ότι χρειάζεται.

ΦΙΛΟΙ ή ΕΧΘΡΟΙ?

   «Μα εγώ όταν αγχώνομαι δεν φοβάμαι, απλώς αγχώνομαι και αυτό είναι όλο!»

Μια έκφραση κοινή για εφήβους και ενήλικες, είναι όμως πραγματικό το περιεχόμενό της;

   Η σύνδεση του φόβου με το άγχος είναι πολύ στενή. Κάθε φορά που κάτι μας αγχώνει, ένα ερέθισμα, μια κατάσταση ή ένα αντικείμενο, υπάρχει κάποιος φόβος που πυροδοτεί αυτή μας την αντίδραση.

Το άγχος είναι μια συναισθηματική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από μία υποκειμενική αίσθηση του φόβου και διάφορα δυσφορικά συμπτώματα όπως δύσπνοια, ταχυκαρδία, εφίδρωση και κεφαλαλγίες, η οποία προκύπτει σαν απάντηση σε μία απειλή που συνήθως δεν είναι ξεκάθαρα αναγνωρίσιμη, πάντα αντικειμενική ή συγκεκριμένη.

Επιπλέον, ο φόβος είναι μία συναισθηματική κατάσταση που επίσης περιλαμβάνει την υποκειμενική αίσθηση του συναισθήματος αλλά και σωματικά συμπτώματα, όπως π.χ. τρέμουλο, που προκύπτει όμως ως απάντηση σε μία εξωτερική, πραγματική απειλή που είναι συνειδητά αντιληπτή.

Ο ρόλος του φόβου στο αίσθημα του άγχους είναι κυρίαρχος.

   Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως το υποκειμενικό βίωμα είναι που ερμηνεύει το συναίσθημα του φόβου σε επίπεδο άγχους. Πιο συγκεκριμένα, σε ένα επικείμενο διαγώνισμα αυτό που θα μας αγχώσει είναι οι σκέψεις θα αποτύχω, δεν θα γράψω καλά.

Εν προκειμένω, ο φόβος της αποτυχίας ενεργοποιεί το άγχος σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό για κάθε μαθητή. Στην προσέγγιση κάποιου συμμαθητή στο διάλειμμα, ο έφηβος μπορεί να αγχωθεί από σκέψεις όπως δεν θα μου απαντήσει ή δεν θα με συμπαθήσει, φοβούμενος μια αρνητική κριτική από τον συμμαθητή του.

   Εν κατακλείδι, οι φόβοι και οι ανασφάλειες μας είναι που μας αφήνουν ανυπεράσπιστους πολλές φορές ενώπιον του άγχους μας. Ευτυχώς, υπάρχουν τα δυνατά μας σημεία, οι στόχοι για το μέλλον, οι συγκεκριμένες στρατηγικές αντιμετώπισης του άγχους και η προσωπικότητά μας που αποτελούν κατά κύριο λόγο την ασπίδα προστασίας μας.

Στην καθημερινή ζωή έχουμε νοηματοδοτήσει το άγχος ως μια πολύ δυσάρεστη αίσθηση που πρέπει να αποφεύγεται πάση θυσία. Μιας και το άγχος κοντεύει να δαιμονοποιηθεί, είναι σημαντικό να δούμε τι πραγματικά είναι αυτό το συναίσθημα. Η σημασία του για τον οργανισμό είναι τεράστια!

Η σχέση μεταξύ άγχους και φόβου είναι ισχυρή. Πολλές φορές όταν αγχωνόμαστε το κυρίαρχο συναίσθημα είναι ο φόβος. Φοβόμαστε ότι κάτι κακό θα μας συμβεί, ότι θα πάθει κάτι το σώμα μας, ότι δεν θα τα καταφέρουμε, ότι θα συμβεί κάτι κακό με ανεπανόρθωτες συνέπειες. Όμως, ο φόβος αυτός είναι προστατευτικός. Εκλαμβάνουμε μια ασφαλή κατάσταση, υποκειμενικά ως επικίνδυνη για εμάς. Αυτή η αίσθηση μας, φέρει όλα τα συμπτώματα του άγχους. Το άγχος και ο φόβος λειτουργούν ως καμπανάκι κάθε φορά που αισθανόμαστε ότι κινδυνεύουμε, το σώμα ενεργοποιείται για να μας κάνει να δράσουμε και να φύγουμε από την επικίνδυνη κατάσταση. Για παράδειγμα, ένα άτομο με αγοραφοβία αισθάνεται φόβο και άγχος εξαιτίας του κόσμου γύρω και ο καρδιακός παλμός αυξάνεται ώστε να μπορεί να φύγει για να προστατευτεί. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως τα συμπτώματα δεν τα προκαλεί ο κόσμος αλλά η σκέψη που κάνουμε ότι ο κόσμος αποτελεί κίνδυνο για εμάς.

Η διάκριση άγχους και στρες απασχολεί συχνά. Πολλοί, αν όχι οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν στρες καθημερινά. Το στρες προκαλείται πάντα από εξωτερικά ερεθίσματα, προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Το στρες πυροδοτείται από καθημερινές δυσκολίες που είναι αναμενόμενο η αβεβαιότητά του να προκαλεί ανασφάλεια στο άτομο. Τέτοιοι παράγοντες την τωρινή περίοδο είναι ο Covid19 ,τα έξοδα, η ανεργία, η προθεσμία, η ασφάλεια.

Το βασικότερο χαρακτηριστικό του άγχους είναι οι αρνητικές σκέψεις που δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι για τον εαυτό ή τις καταστάσεις γύρω μας. Επομένως, οι σκέψεις ενός αγχωμένου ατόμου σχετίζονται με τον κίνδυνο που νιώθει για αντικειμενικά ακίνδυνες καταστάσεις για τη ζωή. Οι αρνητικές αυτές σκέψεις που προκαλούμε εμείς οι ίδιοι είτε για τον εαυτό είτε για τους άλλους γύρω μας είναι πως κάτι κακό θα μου συμβεί, η πανδημία δεν θα τελειώσει ποτέ, δεν είμαι αρκετά καλός στη σχέση μου, δεν αξίζω καλά πράγματα στη ζωή μου.

Πώς μεταφράζεται το άγχος στο σώμα μας; Όπως είδαμε το σώμα αντιδρά για να μας προστατεύσει. Τα συνήθη συμπτώματα του άγχους είναι η δύσπνοια, η ταχυκαρδία, η αίσθηση ότι θα σπάσει η καρδιά, η εφίδρωση, το μούδιασμα των άκρων, η μυϊκή ένταση, το τρέμουλο, το βάρος στο στήθος, ο πονοκέφαλος, η ζαλάδα, η αστάθεια, το παραλήρημα, η λιποθυμία, εσωτερικός πόνος σε κάποιο όργανο του σώματος, το ρίγος ή η ξαφνική ζέστη, η ναυτία και η αίσθηση ότι χάνω τον εαυτό μου ή τον κόσμο γύρω μου. Τα συμπτώματα αυτά ενδέχεται να κορυφωθούν και να προκαλέσουν σωματικές βλάβες στα όργανα, ασθένειες ή άλλα αυτοάνοσα ψυχοσωματικά προβλήματα.

Η διαχείριση του άγχους είναι ζήτημα υγείας, τόσο ψυχικής όσο και σωματικής. Ο έλεγχος του άγχους αποτελεί μια συνεχή και ίσως δύσκολη προσπάθεια για το άτομο που όμως αξίζει να επιχειρήσει. Η φαρμακοθεραπεία, η πιο γνωστή μέθοδος παρέμβασης για το άγχος, είναι εξωτερική παρέμβαση και άρα αφενός μη ελεγχόμενη από το άτομο, αφετέρου προσωρινή. Η ψυχοθεραπεία φέρει εσωτερικά την αλλαγή της συμπεριφοράς του ατόμου. Το άτομο κατανοεί την προέλευση του συναισθήματος, μαθαίνει τις δεξιότητες εκείνες που του επιτρέπουν να ελέγχει το άγχος, τα συμπτώματά του και να ηρεμεί τον εαυτό του.

Να θυμάσαι, το άγχος είναι δικό μας δημιούργημα και μόνο από εμάς μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά!!