Category: Ψυχοπαθολογία

   Σκεφτείτε αυτό: Ανοίγετε τα μάτια το πρωί, σηκώνεστε από το κρεβάτι και δεν μπορείτε να διακρίνετε που βρίσκονται τα ντουλάπια με τα ρούχα σας. Ίσως είναι η κούραση σκέφτεστε ή τα μάτια μου παίζουν παιχνίδια, όμως διαπιστώνετε πως ο διαχωρισμός του τοίχου με την πόρτα του δωματίου είναι δύσκολος. Θέλετε να τηλεφωνήσετε για βοήθεια όμως οι αριθμοί στο κινητό φαίνεται να “χορεύουν”. Και ενώ η οφθαλμολογική εξέταση δείχνει υγιή όραση, τα συμπτώματα δεν υποχωρούν, ο εντοπισμός και αυτής της πόρτας εξακολουθεί να είναι δύσκολη. Η καθοδήγηση από κάποιον άλλον είναι απαραίτητα και η καθημερινότητα αποκτά ολοένα και περισσότερες προκλήσεις. Κάπως έτσι αισθάνεται ο ασθενής με σύνδρομο Balint.

   Τι είναι το σύνδρομο Balint; Πρόκειται για μια νευροψυχιατρική ασθένεια που μελετήθηκε για πρώτη φορά από τον Αυστρο-Ούγγρο νευρολόγο Rezso Balint το 1901, σε ασθενή που παρουσίαζε πολύ διαφορετική κλινική εικόνα από άλλα περιστατικά.

   Τα συμπτώματα που είχε ο ασθενής ήταν η Ταυτοχρονοαγνωσία- διαταραχή κατά την οποία ο ασθενής αδυνατεί να ανιχνεύσει και να περιγράψει αντικείμενα ή καταστάσεις που του παρουσιάζονται ταυτόχρονα, η Οπτική αταξία-αδυναμία να στοχεύσει το βλέμμα του απευθείας προς τον οπτικό στόχο και η Οφθαλμοκινητική απραξία- αδυναμία ελέγχου των σακκαδικών κινήσεων του ματιού με αποτέλεσμα το βλέμμα να καταλήγει τυχαία τις περισσότερες φορές στον στόχο αφού έχει περιπλανηθεί για αρκετή ώρα άσκοπα.  Πιο ειδικά, μερικές από τις δυσκολίες του ατόμου αφορούν την λειτουργικότητά του στον χώρο, την αυτοεξυπηρέτησή του, την αδυναμία αναγνώρισης προσώπων, τις οπτικές διαταραχές γενικώς, την διατήρηση βλεμματικής επαφής, την αδυναμία ανάγνωσης και γραφής, την ένδυση και τον προσανατολισμό στον χώρο.

  Οι ασθενείς με σύνδρομο Balint εμφανίζουν νευροανατομικώς, αμφοτερόπλευρες βλάβες στην ινιακή-βρεγματική χώρα του εγκεφαλικού οργάνου. Οι βλάβες αυτές ενδεχομένως οφείλονται σε αγγειακά σύνδρομα, σε κακώσεις του ινιακού λοβού, σε νεοπλασίες και διεύρυνση των εγκεφαλικών κοιλίων, σε δευτερεύουσες ατροφίες στα πλαίσια άλλων νευρολογικών παθήσεων, σε απομυελινωτικές διεργασίες, σε τοξικές βλάβες και σε επιληπτική δραστηριότητα. 

   Ως προς την θεραπεία του συνδρόμου, έχει τεθεί ως πρωταρχικός σκοπός η καλύτερη αυτονόμηση του ατόμου και η επίτευξη ανάκτησης κάποιας ανεξαρτησίας. Επιπλέον, ενδυναμώνεται μέσω της ψυχοθεραπείας το σύνολο των υπόλοιπων αισθήσεων του ατόμου κάτι που βοηθά το άτομο στην καλύτερη προσαρμογή του στο περιβάλλον. Μέσω γνωστικής αποκατάστασης ακόμα, είναι εφικτό να τροποποιήσουμε και το περιβάλλον με τους σημαντικούς άλλους γύρω του και τις εκάστοτε ανάγκες τους με σκοπό και πάλι την διευκόλυνση του ασθενή.

   Εξαιτίας της σπανιότητας του συνδρόμου, τα ερευνητικά δεδομένα δεν είναι αρκετά για να μελετηθεί και να σχεδιαστεί μια πλήρως αποτελεσματική θεραπευτική παρέμβαση. Η διαφοροδιάγνωση του συνδρόμου είναι επίσης κάτι που ασφαλώς δυσχεραίνει την μελέτη και τον σχεδιασμό της θεραπευτικής αγωγής. Κρίνεται σημαντικό να γνωρίσουμε περισσότερες και πιο συγκεκριμένες πληροφορίες για τις συγκεκριμένες παθήσεις ώστε να γίνουν κατανοητές τόσο από την επιστημονική όσο και την κοινωνική κοινότητα.

   Το σύνδρομο Angelman είναι μια νευροαναπτυξιακή γενετική διαταραχή που επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα και την λειτουργία του οργανισμού στο σύνολό της. Στο παρόν, οι άνθρωποι ανά τον κόσμο που ζουν με το εν λόγω σύνδρομο ξεπερνούν το ένα εκατομμύριο.

   Από τι προκαλείτε το σύνδρομο; Οφείλεται κατά κύριο λόγω σε μία αλλοίωση, μια μετάλλαξη του γονιδιακού κώδικα. Ειδικότερα, έχει παρατηρηθεί απώλεια της λειτουργίας του UBE3A γονιδίου του 15^ου χρωμοσώματος στον κώδικα DNA.

   Οι ασθενείς με το σύνδρομο Angelman, παρουσιάζουν ιδιαίτερη οπτική αλλά και κλινική εικόνα. Έχουν ένα χαρακτηριστικό πρόσωπο, με μεγάλο και έντονο χαμόγελο που αποτελείται από μεγάλο στόμα και αραιά δόντια. Η εμφάνισή τους χαρακτηρίζεται επίσης από προεξέχον πιγούνι, βαθιές κοιλότητες ματιών, “καθαρή” επιδερμίδα,  “πυρόξανθα” μαλλιά και σκολίωση σπονδυλικής στήλης. Επιπλέον, χαρακτηρίζονται από ανεπαρκή πρόσληψη και διατήρηση μυϊκής μάζας, διαταραχές μάσησης και κατάποσης, στραβισμό, αυξημένη ευαισθησία στην θερμότητα, παχυσαρκία και δυσκοιλιότητα, ενώ φαίνεται να έχουν ένα φυσιολογικό προσδόκιμο ζωής.

   Το σύνδρομο διαγιγνώσκεται συνήθως νωρίς στην παιδική ηλικία, πριν δηλαδή την έναρξη του σχολείου. Συχνά, είναι παρούσες οι ενδείξεις ήδη από τον 6^ο-12^ο μήνα, ωστόσο λόγω του στίγματος των νευροψυχιατρικών διαταραχών οι γονείς δεν παραπέμπουν έγκαιρα σε αξιολόγηση των δυσκολιών από κάποιον ειδικό και πλαισιωμένη βοήθεια.

   Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα ίδια τα παιδιά αλλά και η υπόλοιπη οικογένεια δευτερογενώς, είναι μεγάλες και καθημερινές. Πιο συγκεκριμένα, οι ασθενείς εμφανίζουν αναπτυξιακές και μαθησιακές δυσκολίες, μεγάλα εμπόδια στην επικοινωνία ακόμη και για τις βιολογικές ανάγκες, επιληψία, δυσκολία συντονισμού κινήσεων, γαστρεντερικά προβλήματα, λίγη ή και ολική έλλειψη λεκτικής επικοινωνίας με φτωχό και επαναλαμβανόμενο λόγο. Συνολικά, δυσκολεύονται ψυχοκινητικά και έχουν σημαντική νοητική υστέρηση με ελλείμματα στην μνήμη και την κατανόηση. Κινητικά, παρουσιάζουν δυσκολίες στην χρήση των άκρων τους, διαταραγμένη ισορροπία (αταξία) και μικροκεφαλία που εξαιτίας της μικρής περιμέτρου της κεφαλής εντείνει τις επιληπτικές κρίσεις. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, είναι πως παρουσιάζονται ιδιαίτερα χαρούμενη με διάθεση σχεδόν πάντοτε φιλική. Σε γενικές γραμμές η συμπεριφορά τους είναι συνήθως ανάρμοστη και εκτός πλαισίου, με ξαφνικό και έντονο γέλιο, επαναλαμβανόμενα φτερουγίσματα και άλλες κινήσεις με τα χέρια, απότομες και σπασμωδικές χειρονομίες. Ακόμα, έχουν ιδιαίτερη συμπάθεια στο νερό χωρίς αυτό να έχει ερευνηθεί περαιτέρω επιστημονικώς. Εμφανίζουν επίσης, δυσκολίες στον ύπνο και υπερκινητικότητα, γεγονός που καθιστά την διαφοροδιάγνωση πρόκληση.

   Αν θα μπορούσαμε να κάνουμε μια και μοναδική παρατήρηση ενδεικτική για την εικόνα των ατόμων με αυτό το σύνδρομο είναι πως είναι γνωστά και ξεχωρίζουν για την φαινομενικά χαρούμενη διάθεσή τους, το μοναδικό τους χαμόγελο καθώς και την ιδιαιτέρως κοινωνική και ευχάριστη συμπεριφορά τους.

   Οφείλουμε να αισθανόμαστε ευγνώμων που έχουμε τη γνώση να διαγιγνώσκουμε το συγκεκριμένο σύνδρομο και να βοηθούμε αποτελεσματικά τα παιδιά με την πλαισίωση όλων των δυσκολιών που μπορεί να αντιμετωπίζουν. Τελικώς, όσο γίνεται καλύτερα κατανοητό το συγκεκριμένο σύνδρομο τα τελευταία χρόνια διαπιστώνουμε πως υπάρχουν, κατά μια λυρική έννοια, άγγελοι και ζουν ανάμεσά μας. Ωστόσο, μερικοί άγγελοι χρειάζονται λίγη βοήθεια για να μπορέσουν αν πετάξουν!!

Μέσα στην καθημερινή ζωή και τους γρήγορους ρυθμούς της όλοι λίγο ή περισσότερο έχουμε αισθανθεί την εξάντληση και την κούραση σε σημείο να αισθανόμαστε πως υποφέρουμε ή πως δεν αντέχουμε άλλο. Άραγε πώς είναι η ζωή των ανθρώπων που πάσχουν από το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης και πώς αυτό που αισθάνονται επηρεάζει τη ζωή τους; 

   Ως σύνδρομο χρόνιας κόπωσης (Chronic Fatigue Syndrom) έχει ονομαστεί η πολυπαραγοντική νόσος που προκαλεί δυσλειτουργίες στο νευρολογικό, ενδοκρινικό, ανοσοποιητικό σύστημα και το σύστημα παροχής και μεταβολισμού της ενέργειας στον οργανισμό μας. Αυτή η πολυπαραγοντική νόσος επηρεάζει σαφώς και την ψυχική υγεία του ασθενή ο οποίος καλείται να συμβαδίσει με μια καθημερινότητα εντελώς διαφορετική και με περιορισμένες πλέον δυνατότητες. Για να είμαι πιο ακριβής, ο ασθενής καλείται να αναπροσαρμοστεί σε όλες εκείνες τις συνθήκες που επηρεάζει το σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης.

  Ειδικότερα, ανάμεσα στα συμπτώματα της νόσου παρατηρείται μια μακροχρόνια κούραση που βιώνει ο ασθενής η οποία είναι εμμένουσα και διαρκής. Δεν υποχωρεί ακόμη και μετά από περιόδους ανάπαυσης. Το άτομο δηλαδή μπορεί να αισθάνεται εξαντλημένο τη στιγμή λίγο μετά της πρωινής αφύπνισης. Ακόμα ένα σύμπτωμα είναι οι εμφανείς και τακτικές δυσκολίες στη σκέψη και πιο συγκεκριμένα στην προσήλωση και στην συγκέντρωση. Το άτομο με χρόνια κόπωση είναι αναμενόμενο να παρουσιάσει αδιαθεσία που όμως δεν σχετίζεται με κάποιο άλλο γεγονός ή άλλη ιατρική ή ψυχολογική κατάσταση. Σε γενικές γραμμές αυτό που βιώνει το άτομο είναι μια εξάντληση, μια συνεχής αδυναμία τόσο σωματική όσο και ψυχική. Δεν έχει ενέργεια για πράγματα που στο παρελθόν έκανε χωρίς ιδιαίτερη σκέψη ή προσπάθεια. Επίσης, κάτι που παρατηρείται αρκετά συχνά σε ασθενείς με το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης είναι ο πονοκέφαλος, ο πονόλαιμος και η μυαλγία. Το άτομο ενδεχομένως να εμφανίσει συνολικά απάθεια, επιθετικότητα ή και θυμό. Το καταθλιπτικό συναίσθημα είναι κάτι που προκαλείται τόσο πρωτογενώς, λόγω βιολογικών δυσλειτουργιών στο σύστημα ανταμοιβής, όσο και δευτερογενώς εξαιτίας των δυσκολιών και των αλλαγών που επιφέρει η νόσος καθαυτή. Έχουν επιπλέον παρατηρηθεί διαταραχές στην μνήμη με μερική αμνησία ή και μεγαλύτερα κενά, στην εγχάραξη και την ανάσυρση της πληροφορίας.  Το άτομο εμφανίζει ακόμα, μειωμένη ανοχή και μυϊκούς πόνους στο σώμα με ή χωρίς ρίγος.

   Η διάγνωση της νόσου είναι μια δύσκολη και πολυδιάστατη υπόθεση. Δυστυχώς, η διαφοροδιάγνωση από άλλες σωματικές και νευροψυχολογικές διαταραχές αποτελεί μια πρόκληση μιας και τα ερευνητικά δεδομένα δεν παρέχουν προς το παρόν επαρκή στοιχεία για την κατανόηση της διαταραχής. Αυτό σημαίνει πως δεν υπάρχει άρα κάποια σχεδιασμένη και αποτελεσματική θεραπευτική παρέμβαση. Υπολογίζεται πως πάνω από 2.000.000 άτομα παγκοσμίως βιώνουν CFS, μεταξύ των οποίων υπερτερούν οι γυναίκες σε συχνότητα. Η διάγνωση της διαταραχής συνήθως περιπλέκει τον ασθενή σε μια μακροχρόνια διαδικασία. Ο ασθενής διαγιγνώσκεται συχνά με κάτι άλλο εξαιτίας της κλινικής του εικόνας χωρίς όμως αποτελεσματική θεραπεία. Αυτή η κλινική εικόνα είναι που οδηγεί τους ειδικούς σε διαγνώσεις όπως η κατάθλιψη, η λοιμώδη μονοπυρήνωση, η σκλήρυνση κατά πλάκας κ.α. Το γεγονός της ελλιπούς επιστημονικής μελέτης της νόσου συγκριτικά με άλλες διαταραχές, αδιαμφισβήτητα, καθυστερεί και δυσχεραίνει σε σημαντικό βαθμό την διάγνωση της διαταραχής επηρεάζοντας την ποιότητα ζωής του ασθενή.

   Μερικά καταγεγραμμένα περιστατικά CFS ανέφεραν πως κατά την ιατρική περίθαλψη το προσωπικό αμφισβήτησε το πόσο αληθινά είναι στην πραγματικότητα αυτά τα συμπτώματα που παρουσίαζαν. Οι ασθενείς ακούν συχνά την προτροπή να κάνουν υπομονή για να δουν πως θα κινηθούν τα συμπτώματα και να αξιολογήσουν την πορεία τους στη συνέχεια.  Είναι λυπηρό πως οι άνθρωποι αυτοί αντιμετωπίζονται με τέτοιο τρόπο, αμφισβητώντας ακόμα τα όσα βιώνουν. Προκαλεί ερωτήματα το γεγονός αυτό, σχετικά με την επιστημονική πλαισίωση της διαταραχής και την ιατρική μέριμνα για αυτούς τους ασθενείς. Δεν μπορώ παρά να σκέφτομαι, πόσο καταστρεπτικό θα ήταν να προταθεί η ίδια συμβουλή σε κάποιον ασθενή με καταληκτική νόσο. Όπως και να έχει,  η αξιολόγηση μιας διαταραχής θα έπρεπε να γίνεται σχετικά στα πρώτα στάδια της νόσου- κάτι που δυστυχώς είναι ανέφικτο για τις περιπτώσεις ατόμων με χρόνια κόπωση. Η ασάφεια που προκύπτει στην πορεία, επιβαρύνει τον ασθενή τόσο ψυχικά όσο και σωματικά μιας και τα συμπτώματα εξακολουθούν χωρίς κανένα εμπόδιο να διαιωνίζονται.

   Τα αίτια του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης παραμένουν ασαφή. Κατά καιρούς έχουν κατηγορηθεί διάφορες δυσλειτουργίες του ανοσοποιητικού ή και του ενδοκρινικού συστήματος. Άλλες θεωρίες αποδίδουν την εμφάνιση της νόσου καθαρά σε γενετική προδιάθεση, θεωρούν δηλαδή ότι πρόκειται για κάποια σειρά γονιδίων που ευθύνονται για την εκδήλωση του συνδρόμου. Ακόμα, είναι αρκετές οι θεωρίες που συνδέουν την συγκεκριμένη νόσο με κάποιο τραύμα της πρώιμης παιδικής ηλικίας. Προς το παρόν δεν είναι γνωστό με ακρίβεια το αίτιο πίσω από την συγκεκριμένη διαταραχή. Μια διαδεδομένη άποψη σχετικά είναι πως κάποια ιογενής λοίμωξη προηγείται της ανοσοποιητικής ή νευρο- ενδοκρινικής δυσλειτουργίας και οδηγεί σε CFS. Υπάρχει ανάγκη για περισσότερες μελέτες και επιστημονική διερεύνηση των δεδομένων που θα προκύψουν.

   Από μελέτη των Larusso et al, 2008 σε ασθενείς με σύνδρομο χρόνιας κόπωσης προέκυψε μια κοινή αρχική εμφάνιση της συμπτωματολογίας. Πιο συγκεκριμένα, στην αρχή οι ασθενείς διαπιστώνουν πως αισθάνονται όλο και πιο κουρασμένοι. Δυσκολεύονται να συγκεντρώσουν την προσοχή τους ακόμα και σε μικρές δραστηριότητες που απαιτούν σχετικά μικρό αριθμό συνδυασμένων κινήσεων. Έτσι η βόλτα του σκύλου, το καθάρισμα του σπιτιού ή η προετοιμασία του φαγητού γίνονται πολύ πιο δύσκολες δραστηριότητες απ’ ότι στο παρελθόν. Σταδιακά, οι ασθενείς μετακινούνται με δυσκολία και χρειάζονται αρκετές ώρες ξεκούρασης ακόμη και μετά από μια μικρή έξοδο από το σπίτι. Ακόμα και η συζήτηση μπορεί για τον ασθενή να εξελιχθεί σε έναν άθλο για τις δυνάμεις του.

   Η λειτουργικότητα των ασθενών με χρόνια κόπωση, όπως προκύπτει από τα όσα αναφέρθηκαν επηρεάζεται σε σημαντικό βαθμό. Σε δημοσίευση της εφημερίδας The New Yorker,το 2018 υποστηρίχθηκε πως η λειτουργικότητα ασθενών με CFS διαταράσσεται σε μεγαλύτερο βαθμό από  αυτή των ασθενών με διαβήτη τύπου 2, πολλαπλή σκλήρυνση ή καρδιαγγειακή ανεπάρκεια. Από έρευνα των Rourke et al, 2015 φάνηκε πως το 60% των ασθενών με CFS είναι άνεργοι και το υπόλοιπο ποσοστό είναι προστατευόμενα μέλη οικογένειας από κάποιον συγγενή ή φίλο. Είναι εμφανές πως για τους ασθενείς με CFS είναι προοδευτικά αδύνατον να εργαστούν, εξαιτίας των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν.

   Ως προς την θεραπεία της CFS, δεν υπάρχει επισήμως κάποια πλήρως αποτελεσματική αγωγή αντιμετώπισης της διαταραχής. Γίνεται προσπάθεια περιορισμού της έντασης των συμπτωμάτων χωρίς να υπάρχει προς το παρόν η δυνατότητα ολοκληρωτικής θεραπείας και άρα απαλλαγής από αυτά. Κατά καιρούς έχουν προταθεί η γνωστική συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία σε συνδυασμό με τεχνικές έκθεσης και σταδιακής σωματικής άσκησης. Επιπλέον, έχουν προταθεί διάφορες φαρμακευτικές αγωγές για την αντιμετώπιση της έντασης των συμπτωμάτων όπως η κατάθλιψη, η απάθεια, η μυαλγία κ.α.

   Η υιοθέτηση μιας καθημερινότητας με ελάχιστες απαιτήσεις σε επίπεδα ενέργειας από τους ασθενείς και τους φροντιστές είναι σημαντική. Είναι επίσης σημαντικό το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας να στραφεί προς την συγκεκριμένη νόσο, ώστε να διερευνηθούν τα αίτια και να σχεδιαστεί μια αποτελεσματική αντιμετώπιση. Η μακροχρόνια αναμονή των ασθενών για απαντήσεις πρέπει να σταματήσει και να τους δοθεί το δικαίωμα να φροντίσουν την υγεία τους με τρόπο επιστημονικά τεκμηριωμένο.

Πολλές φορές στην καθημερινή ζωή χρησιμοποιούμε τον όρο κατάθλιψη για να περιγράψουμε μια περίοδο στην οποία έλειπε η χαρά. Χρησιμοποιείται επίσης γενικευμένα για την περιγραφή μιας λυπηρής συνθήκης. Τι σημαίνει όμως πραγματικά κατάθλιψη;

   Περιστασιακά μπορεί να αισθανόμαστε πεσμένοι ή στεναχωρημένοι και είναι οκει! Για μερικούς, αρκετούς τελευταία, ανθρώπους αυτό το καταθλιπτικό συναίσθημα μπορεί να επηρεάσει για μεγάλη περίοδο αρκετούς τομείς της ζωής. Το καταθλιπτικό επεισόδιο αποτελεί μια (ψυχ)ιατρική κατάσταση κατά την οποία το άτομο αδυνατεί να βιώσει ευχαρίστηση, ικανοποίηση ή/και χαρά.

   Σε αυτή την κατάσταση η αυτοκριτική, η υποτίμηση και άλλες απαισιόδοξες σκέψεις αποκτούν μηρυκαστικό χαρακτήρα. Το άτομο είναι εγκλωβισμένο στην ανημπόρια και νιώθει μόνο. Χαρακτηριστικά ενός καταθλιπτικού επεισοδίου ενδέχεται να είναι η επίμονη θλίψη, το αίσθημα αναξιότητας, η ανηδονία, η σωματοποίηση του πόνου, η έλλειψη κινήτρου, το αίσθημα απελπισίας, η έντονη κόπωση, η αδυναμία λήψης αποφάσεων, οι διαταραχές ύπνου, οι καταστροφικές σκέψεις, η αδυναμία συγκέντρωσης της προσοχής, οι αλλαγές στην πρόσληψη τροφής, οι διαταραχές γύρω από την σεξουαλική συμπεριφορά και τις κοινωνικές ή διαπροσωπικές σχέσεις. Η διαφορά του καταθλιπτικού επεισοδίου από την κατάθλιψη έγκειται στην επανάληψη και στην συχνότητα των συγκεκριμένων επεισοδίων, η οποία είναι καλό να αξιολογείται κλινικά από ειδικούς ψυχικής υγείας και όχι αυθαιρέτως!

  Το άτομο που πάσχει δεν ευθύνεται για την διαταραχή ούτε επέλεξε να υποφέρει! Μεγαλώνοντας αναπτύσσουμε πεποιθήσεις για την ερμηνεία των γεγονότων γύρω μας. Συχνά, αυτές οι ερμηνείες που κάνουμε εμπεριέχουν λογικά σφάλματα που με τη σειρά τους δημιουργούν φαύλους κύκλους. Αυτοί οι κύκλοι, εγκλωβίζουν το άτομο όσο περνά ο χρόνος μιας και διατηρούν αλλά και ενισχύουν συμπεριφορικά τον καταθλιπτικό τρόπο σκέψης.

   Πρόκειται για κάτι πολύ μεγαλύτερο από μια στεναχώρια ή λύπη, αλλάζει τον τρόπο που σκέφτεσαι, αισθάνεσαι και συμπεριφέρεσαι. Αν τα παραπάνω συμπτώματα σε χαρακτηρίζουν ή σε προβληματίζουν στη ζωή σου μην φοβηθείς να απευθυνθείς σε κάποιον ειδικό. Με όποιον τρόπο κι αν έρχεσαι αντιμετωπ@ με την κατάθλιψη, η απόρριψη της θεραπείας μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά προβλήματα για την υγεία, ψυχική και σωματική. Είναι πολλά τα συμπτώματα της κατάθλιψης που συνήθως εμφανισιακά δεν γίνονται αντιληπτά. Από την άλλη πλευρά, αν βιώνεις ή ταυτίζεσαι με κάποιο από τα παραπάνω, δεν σημαίνει αυτόματα πως πάσχεις από κατάθλιψη!!
Επισκέψου ή συζήτησε με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, προτού οδηγηθείς σε μια γρήγορη διάγνωση!!

   Όσο περισσότερο αντέχεις και ανέχεσαι το καταθλιπτικό συναίσθημα, τόσο δυσκολότερα θ’ απαλλαγείς οριστικά απ’ αυτό! Ποτέ δεν είσαι πραγματικά μόν@! Συνέχισε με σθένος να προσπαθείς να αντιστέκεσαι στα άσχημα συναισθήματα και σκέψεις. Μην αφήνεσαι!

🧡Να σε προσέχεις, εσένα έχεις 🧡

Στην καθημερινή ζωή έχουμε νοηματοδοτήσει το άγχος ως μια πολύ δυσάρεστη αίσθηση που πρέπει να αποφεύγεται πάση θυσία. Μιας και το άγχος κοντεύει να δαιμονοποιηθεί, είναι σημαντικό να δούμε τι πραγματικά είναι αυτό το συναίσθημα. Η σημασία του για τον οργανισμό είναι τεράστια!

Η σχέση μεταξύ άγχους και φόβου είναι ισχυρή. Πολλές φορές όταν αγχωνόμαστε το κυρίαρχο συναίσθημα είναι ο φόβος. Φοβόμαστε ότι κάτι κακό θα μας συμβεί, ότι θα πάθει κάτι το σώμα μας, ότι δεν θα τα καταφέρουμε, ότι θα συμβεί κάτι κακό με ανεπανόρθωτες συνέπειες. Όμως, ο φόβος αυτός είναι προστατευτικός. Εκλαμβάνουμε μια ασφαλή κατάσταση, υποκειμενικά ως επικίνδυνη για εμάς. Αυτή η αίσθηση μας, φέρει όλα τα συμπτώματα του άγχους. Το άγχος και ο φόβος λειτουργούν ως καμπανάκι κάθε φορά που αισθανόμαστε ότι κινδυνεύουμε, το σώμα ενεργοποιείται για να μας κάνει να δράσουμε και να φύγουμε από την επικίνδυνη κατάσταση. Για παράδειγμα, ένα άτομο με αγοραφοβία αισθάνεται φόβο και άγχος εξαιτίας του κόσμου γύρω και ο καρδιακός παλμός αυξάνεται ώστε να μπορεί να φύγει για να προστατευτεί. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως τα συμπτώματα δεν τα προκαλεί ο κόσμος αλλά η σκέψη που κάνουμε ότι ο κόσμος αποτελεί κίνδυνο για εμάς.

Η διάκριση άγχους και στρες απασχολεί συχνά. Πολλοί, αν όχι οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν στρες καθημερινά. Το στρες προκαλείται πάντα από εξωτερικά ερεθίσματα, προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Το στρες πυροδοτείται από καθημερινές δυσκολίες που είναι αναμενόμενο η αβεβαιότητά του να προκαλεί ανασφάλεια στο άτομο. Τέτοιοι παράγοντες την τωρινή περίοδο είναι ο Covid19 ,τα έξοδα, η ανεργία, η προθεσμία, η ασφάλεια.

Το βασικότερο χαρακτηριστικό του άγχους είναι οι αρνητικές σκέψεις που δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι για τον εαυτό ή τις καταστάσεις γύρω μας. Επομένως, οι σκέψεις ενός αγχωμένου ατόμου σχετίζονται με τον κίνδυνο που νιώθει για αντικειμενικά ακίνδυνες καταστάσεις για τη ζωή. Οι αρνητικές αυτές σκέψεις που προκαλούμε εμείς οι ίδιοι είτε για τον εαυτό είτε για τους άλλους γύρω μας είναι πως κάτι κακό θα μου συμβεί, η πανδημία δεν θα τελειώσει ποτέ, δεν είμαι αρκετά καλός στη σχέση μου, δεν αξίζω καλά πράγματα στη ζωή μου.

Πώς μεταφράζεται το άγχος στο σώμα μας; Όπως είδαμε το σώμα αντιδρά για να μας προστατεύσει. Τα συνήθη συμπτώματα του άγχους είναι η δύσπνοια, η ταχυκαρδία, η αίσθηση ότι θα σπάσει η καρδιά, η εφίδρωση, το μούδιασμα των άκρων, η μυϊκή ένταση, το τρέμουλο, το βάρος στο στήθος, ο πονοκέφαλος, η ζαλάδα, η αστάθεια, το παραλήρημα, η λιποθυμία, εσωτερικός πόνος σε κάποιο όργανο του σώματος, το ρίγος ή η ξαφνική ζέστη, η ναυτία και η αίσθηση ότι χάνω τον εαυτό μου ή τον κόσμο γύρω μου. Τα συμπτώματα αυτά ενδέχεται να κορυφωθούν και να προκαλέσουν σωματικές βλάβες στα όργανα, ασθένειες ή άλλα αυτοάνοσα ψυχοσωματικά προβλήματα.

Η διαχείριση του άγχους είναι ζήτημα υγείας, τόσο ψυχικής όσο και σωματικής. Ο έλεγχος του άγχους αποτελεί μια συνεχή και ίσως δύσκολη προσπάθεια για το άτομο που όμως αξίζει να επιχειρήσει. Η φαρμακοθεραπεία, η πιο γνωστή μέθοδος παρέμβασης για το άγχος, είναι εξωτερική παρέμβαση και άρα αφενός μη ελεγχόμενη από το άτομο, αφετέρου προσωρινή. Η ψυχοθεραπεία φέρει εσωτερικά την αλλαγή της συμπεριφοράς του ατόμου. Το άτομο κατανοεί την προέλευση του συναισθήματος, μαθαίνει τις δεξιότητες εκείνες που του επιτρέπουν να ελέγχει το άγχος, τα συμπτώματά του και να ηρεμεί τον εαυτό του.

Να θυμάσαι, το άγχος είναι δικό μας δημιούργημα και μόνο από εμάς μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά!!

Η ανάγκη του ανθρώπου να είναι τέλειος εμφανίζεται με πολλές διαφορετικές μορφές συνδεδεμένες με τις ατομικές του ιδιαιτερότητες και αξίες όμως, σύμφωνα με ερευνητές καμία δεν έρχεται χωρίς επακόλουθα προβλήματα. 

 Το να θέτουμε στόχους και να προσπαθούμε για την επίτευξή τους είναι κάτι που κάνουν όλοι οι άνθρωποι και φαίνεται να είναι μια υγιής συμπεριφορά. Η κλινική τελειομανία ή τελειοθηρία, συναντάται όταν ακριβώς η προσπάθεια αυτή για επίτευξη ολοένα και περισσότερων, πιο απαιτητικών και πολύ υψηλών στόχων γίνεται αυτοσκοπός, κυριεύει την ζωή του ατόμου και δημιουργεί δυσκολίες. Στην κλινική τελειομανία οι στόχοι που τίθενται είναι υψηλότεροι σε πολύ μεγάλο βαθμό από τους στόχους που το άτομο αντικειμενικά μπορεί να πετύχει ενώ παρατηρείται η δραστηριότητα του ατόμου να μην είναι συχνά, μεθοδευμένη. Τα τελειομανή άτομα δεν είναι ποτέ ικανοποιημένα με την προσπάθειά τους και θέτουν εξωπραγματικούς μη ρεαλιστικούς στόχους. Ασκούν επιλεκτική προσοχή στην αποτυχία και την υπεργενικεύουν. Κάνουν αυστηρές αυτοαξιολογήσεις ενώ η τάση τους να σκέφτονται διπολικά (δηλαδή όλα ή τίποτα, τέλειο ή χάλια) σαμποτάρει την προσπάθεια που καταβάλλουν. Συμπεριφορές τελειομανίας επιδεικνύουν τα άτομα όλων των ηλικιών ανεξαρτήτως φύλου, μορφωτικού ή κοινωνικού επιπέδου.

   Η ζωή ενός τελειομανή ατόμου είναι δύσκολη τόσο για τον ίδιο όσο και για τις διαπροσωπικές σχέσεις που αναπτύσσει. Πιο συγκεκριμένα, η τελειομανία αποτελεί μορφή κακοποιητικής μεταχείρισης του εαυτού. Αυτά τα όρια, οι αυστηρές προθεσμίες και τα πρέπει ρυθμίζουν και περιορίζουν την καθημερινή ζωή. Ως αποτέλεσμα, τα συναισθήματα που κυριαρχούν είναι η απογοήτευση, η θλίψη και ο θυμός. Το άτομο αισθάνεται ανάξιο χωρίς πραγματικά να είναι. Το αίσθημα οργής εξαιτίας της αποτυχίας, καθιστά το τελειοθηρικό άτομο επιρρεπές σε κατάθλιψη , διατροφικές διαταραχές, αλκοολισμό, χαμηλή αυτοεκτίμηση, στρεβλή εικόνα εαυτού, σκέψεις γύρω από την αυτοχειρία και άλλες ψυχολογικές διαταραχές. 

   Παρόλο που η τελειοθηρική συμπεριφορά έχει περιγραφθεί στο παρελθόν ως ένας θετικός παράγοντας προσαρμογής και επιτυχίας, οι ερευνητές Hewitt & Flett, την αντιμετωπίζουν ως ένα τυπικό στοιχείο διατήρησης νευρωτικών διαταραχών. Συνδέουν την τελειομανία με πλήθος αρνητικών αποτελεσμάτων για το άτομο όπως η ενοχή, η απογοήτευση, η ντροπή, η ανταγωνιστικότητα, η επικριτικότητα κ.α. Μετά από εκτενείς μελέτες τους στο αντικείμενο παρουσίασαν 3 μορφές τελειομανίας που διαφοροποιούνται ανάλογα τον προσανατολισμό και την κατεύθυνση της τελειοθηρικής συμπεριφοράς. Ειδικότερα: 

• Αυτό – προσανατολισμένη τελειομανία 

   Οι αντιλήψεις εδώ κατευθύνονται στον ίδιο τον εαυτό. Πρόκειται για μια προσδοκία που επιβάλλει δηλαδή το ίδιο το άτομο στον εαυτό του. Η αυταπάτη της τελειότητας γίνεται στόχος του ατόμου με αποτέλεσμα να εγκλωβίζεται. 

«Πασχίζω να γίνω όσο πιο τέλειος μπορώ, Πρέπει να αρέσω σε όλους, να είμαι αψεγάδιαστος, Η αποτυχία δεν είναι επιλογή για μένα» 

• Τελειομανία προσανατολισμένη σε άλλους

   Περιλαμβάνει μια υψηλή προσδοκία για τους άλλους και τις ικανότητές τους. Το άτομο γίνεται απαιτητικό και τελικά δυσάρεστο στις επαγγελματικές, κοινωνικές και διαπροσωπικές συναναστροφές. Από τις πολύ υψηλές απαιτήσεις που θέτει στους άλλους το άτομο απογοητεύεται όταν δεν ικανοποιούν τις προσδοκίες του, θυμώνει και επιτίθεται λεκτικά. Πληγώνεται πραγματικά τόσο από το γεγονός ότι τον απογοήτευσαν όσο και από το γεγονός ότι συμπεριφέρθηκε άσχημα. 

«Όταν αναθέτω μια εργασία σε κάποιον, αναμένω αυτή να εκτελείται άψογα , Τα λάθη απαγορεύονται, Οι γύρω μου οφείλουν να είναι εξαιρετικοί και να μην με απογοητεύουν.» 

• Καθορισμένη από το κοινωνικό σύνολο 

   Το άτομο καθοδηγείται από μια σημαντική αίσθηση ικανοποίησης των άλλων γύρω του. Αισθάνεται πίεση γιατί πρέπει ανά πάσα στιγμή να φαίνεται αντάξιο των απαιτήσεων και των υποχρεώσεων που άλλοι θέτουν για εκείνον. Υποτάσσεται συχνά σε όσα το κοινωνικό σύνολο φαίνεται να απαιτεί, η αυτό αξία κλονίζεται και καθορίζεται αποκλειστικά από την ευχαρίστηση που παρέχουμε σε τρίτους. 

« Οι άνθρωποι γύρω μου περιμένουν να επιτυγχάνω σε ό,τι κάνω, Πρέπει να είμαι τέλειος για εκείνους, να αρέσω να βγάζω αποτελεσματικά την δουλειά που μου έχουν αναθέσει στο διαθέσιμο χρόνο που μου έχει δοθεί.» 

   Μερικές εναλλακτικές σκέψεις που μπορεί κάποιος με αισθήματα τελειομανίας να επεξεργαστεί είναι:

• Που με εξυπηρετεί η ανάγκη μου να είμαι τέλειος;
• Τι μου προσφέρει και τι μου στερεί αυτό το αέναο κυνήγι τελειότητας;
• Είναι οι γύρω μου εκπαιδευμένοι για το έργο που τους αναθέτω; Τι πιθανότητες έχουν να ανταπεξέλθουν;
• Πόσο καταστροφικό θα είναι στην πραγματικότητα ένα λάθος ή μια αποτυχία; 
• Όταν δεν είμαι σίγουρος ότι θα καταφέρω κάτι, ζητάω διευκρινίσεις για το τι πρέπει να κάνω και Βοήθεια!

   Είναι δύσκολο κάποιος να αντισταθεί στην σκέψη ότι πρέπει να είναι τέλειος. Η πραγματικότητα είναι όμως πως κανείς δεν είναι τέλειος, αν όλοι ήμασταν τέλειοι ο κόσμος θα ήταν ίδιος και χωρίς ποικιλία. Η διαφορετικότητα έχει ακριβώς να κάνει με την απόκλιση του καθενός από τον άλλον, από τον ιδανικό εαυτό ή από την πλευρά του που δεν τον ευχαριστεί. Επιπλέον, θυμηθείτε πως όλοι κάνουν λάθη! Ιστορικά, τα μεγαλύτερα λάθη οδήγησαν σε σπουδαίες εφευρέσεις, κοσμοϊστορικές ανακαλύψεις και σπουδαία φάρμακα για την ίαση ασθενειών. Δεν χρειάζεται να προσπαθείς να είσαι τέλειος γιατί η τελειότητα που αναζητείς δεν υπάρχει. Να είσαι ο εαυτός σου!! 

Βιβλιογραφία:

P.L.Hewitt, G.L. Flett et al, Perfectionism in the Self and Social Contexts: Conceptualization, Assessment, and Association With Psychopathology. Journal of Personality and Social Psychology 2003, American Psychological Association.