Category: Ψυχοθεραπεία

Η είσοδος στη νέα αυτή περίοδο της ζωής σου έχεις σίγουρα παρατηρήσει τόσο σε εσένα όσο και στους φίλους σου, ότι συνοδεύεται από πολυάριθμες αλλαγές.

Πιο συγκεκριμένα:

• Βιώνεις αλλαγές στη διάθεση

Οι αλλαγές στη διάθεση είναι μέρος της ανάπτυξής σου. Τη μια στιγμή μπορεί να νιώθεις υπέροχα και την άλλη να θέλεις να βάλεις τις φωνές. Το σώμα σου γεμίζει με πολλές, νέες ορμόνες που προκαλούν συναισθηματικές αλλαγές κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Μπορεί να δυσκολευτείς να προσαρμοστείς σε αυτές. Είναι μια εξαιρετική περίοδος για να μάθεις να εκφράζεις αυτά που νιώθεις και τις συναισθηματικές ανάγκες σου. Αντί να ξεσπάσεις, μίλησε για τον τρόπο που αισθάνεσαι. Μια καλή ιδέα είναι να κρατάς ημερολόγιο για να οργανώνεις τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου.

• Αποκτάς νέα αισθήματα για τους φίλους σου

Αυτό σημαίνει ότι διαμορφώνεις πιο βαθιούς, συναισθηματικούς δεσμούς με τους φίλους σου. Οι φίλοι γίνονται τα άτομα στα οποία μπορείς να έχεις εμπιστοσύνη, όχι απλώς κάποιοι με τους οποίους παίζεις, όπως συνέβαινε παλιότερα. Εξασκήσου στην εμπιστοσύνη και κράτα το λόγο σου σε ότι υπόσχεσαι. Έτσι, θα εμπνεύσεις την εμπιστοσύνη των άλλων και θα μπορέσεις επίσης να αποκτήσεις αυτοπεποίθηση, δηλαδή να γνωρίσεις καλύτερα τον εαυτό σου. Ενδεχομένως, να αναπτύξεις ρομαντικά αισθήματα για κάποιο άτομο. 

• Γίνεσαι πιο ευαίσθητος/η απέναντι στον κόσμο γύρω σου

Αυτό σημαίνει ότι βλέπεις ανθρώπους και γεγονότα από μια νέα οπτική, που δεν περιορίζεται στον εαυτό σου. Μια σημαντική ψυχολογική αλλαγή κατά τη διάρκεια της εφηβείας είναι ότι αντιλαμβάνεσαι καλύτερα τον κόσμο γύρω σου.

• Είσαι πολύ ευαίσθητος/η γενικά

Μια από τις πιο δύσκολες συναισθηματικές αλλαγές στην εφηβεία είναι ότι βιώνεις τα συναισθήματά σου πολύ πιο έντονα. Η αυξημένη αντίληψη για το περιβάλλον σου, οι ορμόνες, η κοινωνική πίεση όλα μπορούν να ενισχύσουν τα συναισθήματά σου στο μέγιστο. Μπορεί να νιώθεις θλίψη ή εκνευρισμό μέσα σε κλάσματα του δευτερολέπτου. Πάρε βαθιές ανάσες για να ηρεμήσεις, απομονώσου για λίγο αν το έχεις ανάγκη. Η εποικοδομητική επικοινωνία (δηλαδή η επικοινωνία χωρίς φωνές, καβγάδες και ξεσπάσματα) κάνει αυτά τα συναισθήματα πιο εύκολα διαχειρίσιμα. Αν χρειάζεσαι βοήθεια από κάποιον ειδικό για να διαχειριστείς τα συναισθήματά σου, μίλησε με τους γονείς σου ή κάποιον ενήλικα που εμπιστεύεσαι για να το δρομολογήσετε, λύσεις υπάρχουν!

• Αισθάνεσαι ανασφαλής

Μπορεί να νιώθεις ανασφάλεια για το σώμα σου που αλλάζει. Είναι πραγματική πρόκληση να αποδεχτείς τις αλλαγές στο σώμα σου τη στιγμή που είναι τόσο σημαντικό να ενταχθείς στην παρέα σου. Όλοι νιώθουμε ανασφάλεια κάποια στιγμή. Μην το αφήσεις να σε πάρει από κάτω. Δεν είσαι μόνο αυτό που δείχνει ένας καθρέφτης!

• Η πίεση της παρέας

Κατά τη διάρκεια της εφηβείας, η παρέα σου θα αρχίσει να αποκτά μεγαλύτερη σημασία στη ζωή σου. Ενδεχομένως να αισθανθείς πίεση από τους φίλους σου.

   Το καλύτερο που μπορείς να κάνεις για να απαλύνεις τις συναισθηματικές αλλαγές κατά τη διάρκεια της εφηβείας είναι να αποκτήσεις αυτοπεποίθηση. Η αυτοπεποίθηση χτίζεται και ενισχύεται με τον καιρό και με προσπάθεια. Η εφηβεία είναι η κατάλληλη περίοδος για να εξασκήσεις τον εγκέφαλό σου στο να έχει αυτοπεποίθηση και να δοκιμάσεις καινούρια πράγματα. Αυτό θα σε βοηθήσει να βελτιώσεις τις ικανότητές σου και να βρεις νέες λύσεις στα προβλήματά σου. Η εξάσκηση σε βοηθά να γίνεις δυνατότερος/η!

Μια δύσκολη υπόθεση

   Συχνά, οι σχέσεις κατά την περίοδο της εφηβείας αποτελούν πρόκληση. Μου είπε ψέματα, δεν φέρθηκε σωστά, με πρόδωσε είναι κάποιες από τις φράσεις που ακούμε καθημερινά τους εφήβους να λένε.

   Η εφηβεία, τόσο από τα πρώιμα στάδια της στην ηλικία των 11 ετών όσο και στα μετέπειτα στάδια, αποτελεί μια περίοδο μετάβασης του ατόμου από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή.  αυτή η αναδυόμενη ενηλικίωση όπως χαρακτηρίζεται η εφηβεία στην Ελλάδα έχει την τάση να κρατά αρκετά με τον «απογαλακτισμό» να παρατείνεται ολοένα και περισσότερο. Αυτή η μετάβαση συνδέεται με αλλαγές τόσο οργανικές όσο και κοινωνικές. Το παιδί καλείται να ανταποκριθεί σε όλα τα διαφορετικά δεδομένα που οι αλλαγές στο σώμα του φέρνουν. Ψυχολογικά, το παιδί βρίσκεται ανάμεσα σε δύο καταστάσεις. Είναι στο μεταίχμιο της παιδικής ανωριμότητας και της ενήλικής ώριμης συμπεριφοράς. Το ψέμα, η παραβατικότητα, η άρση αναστολών και η πρόκληση είναι χαρακτηριστικά που δηλώνουν ακριβώς την ανάγκη του εφήβου να πειραματιστεί για να ανακαλύψει την ταυτότητά του.

  Η δημιουργία σταθερών σχέσεων σε αυτή την ηλικία είναι μια ρευστή κατάσταση. Από την μία πλευρά, οι σχέσεις που αναπτύσσει ένας έφηβος με μεγαλύτερους υφίστανται υπό το πρίσμα της αμφισβήτησης και της πρόκλησης. Προσοχή! Πρόσκληση στην εφηβεία δεν σημαίνει έλλειψη αγάπης ή σεβασμού, αλλά επιθυμία ενδοσκόπησης και ανακάλυψης των ορίων που θα διαμορφωθούν ανάμεσα στις ενήλικες πλέον σχέσεις. Οι γονείς χρειάζεται να είναι σταθεροί αλλά και κατανοητικοί σε αυτή την περίοδο ζωής των παιδιών τους. Αν βοηθά, θυμηθείτε ότι είναι μια περίοδος και όλη αυτή η πιθανότατα αβάστακτη μάχη θα καταλαγιάσει σύντομα.

   Οι σχέσεις μεταξύ των εφήβων είναι εξίσου αν όχι περισσότερο, απαιτητικές. Τα παιδιά σχηματίζουν τις απόψεις του σε αυτή την ηλικία σχετικά με την ηθική, την πολιτική,  την επιστήμη, την θρησκεία και κάθε άλλη πτυχή της ζωής. Ο έφηβος που ανακαλύπτει μια συλλογιστική που βγάζει νόημα εθίζεται στον ορθολογισμό της άποψης του με αποτέλεσμα πολλές φορές να είναι κάθετος και απόλυτος στις απόψεις του.  Τις εκφράζει μάλιστα πολλές φορές ως την μοναδική αλήθεια και μάλιστα με τρόπο εξαιρετικά προκλητικό. Σε αυτό το ηλικιακό φάσμα ισχύει στο μέγιστο η πεποίθηση η δική μου γνώμη είναι η σωστή γιατί έτσι το λέω εγώ! Η αυτονομία που αναπτύσσει ο κάθε έφηβος ανάλογα με τα δικά του χαρακτηριστικά, γίνεται μέθοδος επιβολής στην παρέα των συνομηλίκων. Ο έφηβος απέχει πολύ από το να συνειδητοποιήσει ότι η ώρα επιστροφής στο σπίτι είναι απλώς και μόνο ένα χρονικό σημείο. Ο Κώστας θα γυρίσει σπίτι στις 3, εγώ γιατί από τις 12; Βρε μαμά άσε με μέχρι τις 2 που θα κάτσουν και οι υπόλοιποι; Τι μπορεί να συμβεί αν καθίσω στην πλατεία 2 ώρες παραπάνω; Η άγνοια κινδύνου και η παρορμητικότητα, ασφαλώς δεν θα επιτρέψει στον έφηβο να σκεφθεί λογικά, τουλάχιστον όχι στον βαθμό που αναμένουμε από έναν ενήλικα.Ακόμα, τα ερωτικά δράματα μεγιστοποιούνται και οι συναισθηματικές διακυμάνσεις οξύνονται! Φίλοι μπορεί να τσακωθούν έντονα και καινούργιες ισχυρές φιλίες να χτιστούν σε δευτερόλεπτα. Οι ορμονολογικές αλλαγές υπερτερούν στο παιχνίδι της εμπιστοσύνης και μοναδικός οδηγός φαίνεται να είναι το ένστικτο και η υποκειμενική αντίληψη που αισθανόμαστε για τα πράγματα και τις καταστάσεις.

   Ως έφηβοι,  είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως ο δρόμος της λογικής σκέψης θα μας οδηγήσει αποτελεσματικότερα και ασφαλέστερα στην ενηλικίωση. Ο λογικός συλλογισμός επιπλέον, θα διευκολύνει τις σχέσεις κατά την περίοδο της εφηβείας αφενός με τους μεγαλύτερους και αφετέρου με τους συνομηλίκους.

Πώς διαμορφώνει το έφηβο παιδί μου τον εαυτό του;

  Η περίοδος της εφηβείας πολύ συχνά χαρακτηρίζεται ως εξαιρετικά δύσκολη, με συχνές συγκρούσεις και συναισθήματα απογοήτευσης τόσο για τους γονείς όσο και για τους ίδιους τους εφήβους. Διαθέτει ωστόσο, όλες τις προδιαγραφές για να είναι μια περίοδος μάθησης και εκπαίδευσης των εφήβων σε δεξιότητες ζωής οι οποίες θα είναι απαραίτητες στη μετέπειτα ενήλικη ζωή τους.

  Οι έφηβοι μοιάζει να πασχίζουν από τη μία να μάθουν να αναλαμβάνουν την ευθύνη για αυτοδιαχείριση με στόχο την ανεξαρτησία «Είμαι ικανός να φροντίζω τον εαυτό μου» και από την άλλη να αποκτήσουν μια ταιριαστή για εκείνους ταυτότητα «Ξέρω ποιος είμαι, και μάλιστα πολύ καλά». Η παραπάνω διάκριση αλλά και ανάγκη εξηγεί και όλες αυτές τις αντιφατικές συμπεριφορές ενός εφήβου ή τους διαφορετικούς ρόλους που παρατηρούμε συχνά τον ίδιο να παριστάνει, ακόμη και σε πολύ κοντινές χρονικά στιγμές. 

   Καθώς ο έφηβος δοκιμάζει να ανεξαρτητοποιηθεί από τους γονείς του, αμφισβητεί την αίσθηση ελέγχου που εκείνοι είχαν μέχρι πρόσφατα, μιας και ο έφηβος σε αντίθεση με ένα παιδί, γνωρίζει πως οι γονείς του δεν μπορούν να τον κάνουν να κάνει κάτι που δεν θέλει ή να τον σταματήσουν από το να κάνει κάτι που θέλει. Σε αυτή του την προσπάθεια, ο έφηβος πολύ συχνά δοκιμάζει να παραβιάσει κανόνες και όρια. Μέσα σε αυτή τη διεκδίκηση δικαιωμάτων και χώρου, είναι σύνηθες για τους γονείς όταν νιώσουν ενοχλημένοι και προσβεβλημένοι από κάποια κακή συμπεριφορά του εφήβου, να επικρίνουν τον έφηβο, με διατυπώσεις τύπου: Πόσο τεμπέλης είσαι!. Το επικριτικό σχόλιο όμως προσβάλει και μπορεί να αποξενώσει τον ήδη αποτραβηγμένο νέο και να ζημιώσει ακόμα περισσότερο την ήδη δοκιμαζόμενη σχέση.

   Αναζητώντας την ταυτότητά του ο νέος ξεκινά να διαφοροποιείται από την παιδική ηλικία και τους γονείς του. Τώρα ο έφηβος πειραματίζεται με νέες συνήθειες, πολιτιστικές ιδέες και κοινωνικές σχέσεις. Αυτές οι μορφές έκφρασης, όχι μόνο είναι πρωτόγνωρες για τον έφηβο, αλλά είναι άγνωστες και για τους γονείς του. Η διαφοροποίηση του εφήβου, απαιτεί κάποια εξοικείωση και δοκιμάζει την ανεκτικότητα των γονέων στο ανοίκειο. 

   Ακριβώς αυτό το νέο που σοκάρει τους γονείς πολλές φορές είναι για τον έφηβο ενδιαφέρον και πολύ ελκυστικό. Μέσα από την πρόκληση και την εκκεντρικότητα ο νεαρός ενήλικας πειραματίζεται, αποφασίζει και υιοθετεί στην πορεία την συμπεριφορά που κρίνει πως του ταιριάζει περισσότερο. Οι επιλογές που μακροπρόθεσμα θα τον βοηθήσουν να αναπτυχθεί θα εξελιχθούν στα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του.

Οι αλλαγές και τα νέα δεδομένα που επέφερε στη ζωή όλων μας η πανδημία οφειλόμενη στον ιό SARS-COV-19, είναι ομολογουμένως τεράστια. Ανασφάλεια και άγχος γύρω από ζητήματα υγείας, απομόνωση, υποχρεωτικά περιοριστικά μέτρα, τηλεργασία, κατ’ εξαίρεση μετακινήσεις με γραπτές βεβαιώσεις ή sms, υποχρεωτική ξεκούραση και άσκηση ως μοναδική μορφή ψυχαγωγίας έγιναν μερικές μόνο έννοιες που προστέθηκαν στην καθημερινή μας ζωή. Τόσο συναισθηματικά όσο και συμπεριφορικά, οι διακυμάνσεις για τους ενήλικες ήταν πολλαπλές. Για τους εφήβους;

   Βιώσαν την ίδια ευμετάβλητη καθημερινότητα από την δική τους ασφαλώς πλευρά. Οι εξωσχολικές δραστηριότητες και τα αθλήματα για δύο χρόνια περίπου μπήκαν σε μια συνθήκη παύσης. Τα πάρτι και οι βόλτες έγιναν αρχικά όλο και λιγότερα και αντικαταστάθηκαν στην πορεία από φόβο. Μια διάχυτη ανησυχία παντού και από όλους, χωρίς απαραίτητα να είναι κατανοητός ο λόγος στο μυαλό ενός έφηβου νέου. Το σημαντικότερο; Η τηλεκπαίδευση. Για δύο περίπου χρόνια, η τάξη έγινε ηλεκτρονική. Τα παιδιά, με μικρές διακοπές, συνδέονταν από τον υπολογιστή τους στο μάθημα, έστελναν με email τις ασκήσεις και τις εργασίες τους. Το σχολικό κουδούνι δεν χτυπούσε πλέον, και οι τάξεις ερήμωσαν. Όλα έγιναν πιο εύκολα για τον μαθητή που ήθελε να κάνει κοπάνα, μιας και ο πειρασμός του κρεβατιού όπως και του ηλεκτρονικού παιχνιδιού ήταν εκεί στον ίδιο χώρο με το μάθημα!

   Μια από τις σημαντικότερες επιπτώσεις της καραντίνας για τον μαθητή, είναι ότι ξέχασε τον τρόπο με τον οποίο είχε μάθει να λειτουργεί εντός του σχολείου. Οι έφηβοι δυσκολεύονται να τηρήσουν το πρόγραμμα που θέτουν και να το ακολουθήσουν χωρίς περισπασμούς. Με αυτό τον τρόπο, το παιδί που είχε ανέκαθεν μειωμένο ενδιαφέρον για την σχολική τάξη και μια τάση να μην παρακολουθεί, ευνοήθηκε από την τηλεκπαίδευση.

Η διετής σχεδόν απουσία των εφήβων από τον θεσμό του σχολείου, ασφαλώς επέτεινε την αδυναμία τους να συγκεντρωθούν και να αποδώσουν στην εκπαιδευτική διαδικασία κάνοντας, δυστυχώς, οπισθόδρομα βήματα.  

  Αυτό το after covid effect σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες αλλαγές στο σχολείο κάνει το μάθημα σαν διαδικασία, δύσκολο. Οι μάσκες, τα αντισηπτικά, οι διαφορετικές ώρες διαλείμματος και οι έλεγχοι για αρνητικά τεστ γίνονται εμπόδια στην πορεία για μάθηση. Χρειάζεται κατά κύριο λόγο επιμονή και προσπάθεια τόσο από πλευράς εφήβων όσο και εκπαιδευτικών, για να ενταχθούν και πάλι όλοι στο πλαίσιο της σχολικής καθημερινότητας.

   Ανάμεσα στις πιο τεκμηριωμένες παραδοχές στον χώρο της ψυχολογίας βρίσκεται ο ρόλος του άγχους στην συνολική υγεία του ατόμου. Τόσο στον ενήλικα όσο και στο παιδί, το άγχος έχει σημαντική επίδραση στην ψυχική και κατά συνέπεια στη σωματική υγεία. Από τον κανόνα αυτόν ασφαλώς, δεν ξεφεύγουν οι έφηβοι.

   Πιο συγκεκριμένα, το άγχος σε κάθε ηλικία έχει συνδεθεί με αρνητικές προσδοκίες για το μέλλον, εσφαλμένες πεποιθήσεις κινδύνου-απειλής και συνολικό φόβο για τις επικείμενες αποδόσεις του ατόμου. Αυτός ο φόβος που είναι χαρακτηριστικός στους ανθρώπους με έντονο άγχος, μπορεί να πυροδοτηθεί είτε όταν κάποιο ερέθισμα εκλαμβάνεται ως απειλητικό (πχ. σκύλος, παρουσίαση εργασίας), είτε ως απόρροια μιας συνολικά ψυχοπιεστικής κατάστασης (πχ. πένθος, τραυματική εμπειρία, νοσηλεία, έντονη σωματική επιβάρυνση). Ο τρόπος που μαθαίνουμε να συμπεριφερόμαστε και να αντιμετωπίζουμε το συναίσθημα αυτό είναι μια επίκτητη ικανότητα, που αναπτύσσουμε κατά την διάρκεια της ζωής.

  Στους εφήβους, έχουν παρατηρηθεί έντονα επίπεδα άγχους όταν οι απαιτήσεις είναι συνολικά αυξημένες. Ο νέος καλείται να ανταπεξέλθει και δεν είναι λίγες οι φορές που μάλιστα συνδέει την αξία του με την επίδοση του! Το σχολικό περιβάλλον και η αποδοχή των συνομηλίκων σε συνάρτηση με το οικογενειακό πλαίσιο και το κλίμα στο σπίτι είναι εξίσου σημαντικοί συντελεστές.

   Για τους παραπάνω λόγους, η διαχείριση του άγχους είναι ζωτικής σημασίας για τους νεαρούς ενήλικες. Με τα βραχυπρόθεσμα οφέλη της αποφυγής των καταστάσεων που είναι δύσκολες, ο νέος εξοικειώνεται να «καταπίνει» τις δυσκολίες του και να μην τις λύνει ουσιαστικά. Μαθαίνει δηλαδή, πως είναι εντάξει να κρύβουμε ή να καλύπτουμε μια δυσκολία, χωρίς καν να επιχειρούμε να την αντιμετωπίσουμε. Η επικίνδυνη αυτή στρατηγική, μπορεί να οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε ψυχοπαθολογία, σε ψυχοσωματικά συμπτώματα ή σε άλλες σωματικές παθήσεις!! Μέσω της ψυχοθεραπείας, το άτομο μεταξύ άλλων κατανοεί και αποκτά λειτουργικούς τρόπους διαχείρισης του άγχους για να βοηθάει τον εαυτό του να ανακουφίζεται.

   Κλείνοντας, ο μηχανισμός του άγχους στους εφήβους και η διαχείριση του είναι ένα σημείο καμπής για την ομαλή ανάπτυξη σε νεαρό ενήλικα. Στόχο αποτελεί η υποστήριξη υγιών, τόσο σωματικά όσο και ψυχικά , νέων που δεν θα υποφέρουν και θα αισθάνονται έτοιμοι και ικανοί να αναπτυχθούν ελεύθερα στην καλύτερη τους εκδοχή. 

Κι αν κλαίνε είναι δυνατοί ή ….  

 Το κλάμα είναι μια συμπεριφορά που προκύπτει από ένα συναίσθημα, το συναίσθημα αυτό τις περισσότερες φορές είναι η λύπη.

   Το συναίσθημα αποτελεί μια σύνθετη υποκειμενική εμπειρία κοινή για αρκετά θηλαστικά του πλανήτη. Είναι ένας βαθύς και εσωτερικός συνδυασμός νοητικών και ψυχοσωματικών παραγόντων που εκφράζεται. Τα συναισθήματά μας είναι παρατηρήσιμα στους άλλους, συχνά κιόλας αποτυπώνονται στις εκφράσεις του προσώπου ή τη στάση του σώματός μας.

   Έχουμε διαφορετικές εκφράσεις προσώπου για τον φόβο και την ευτυχία για παράδειγμα. Το συναίσθημα μπορεί να προκύπτει ή να μας κατευθύνει σε μια συμπεριφορά. Για παράδειγμα όταν λυπούμαστε είναι αναμενόμενο να κλάψουμε, όταν φοβόμαστε να αγχωθούμε ή να προσπαθήσουμε να φύγουμε.

   Ένα συναίσθημα αναφέρεται σε μια κατάσταση ή συνθήκη που προκαλείτε με έναν συγκεκριμένο τρόπο και μπορεί να είναι πολύ σύντομο σε διάρκεια, από λίγα δευτερόλεπτα μέχρι και μερικά λεπτά. Είναι το αποτέλεσμα μιας κατάστασης, η άμεση απάντηση του οργανισμού. Νευροχημικά για την παραγωγή, τη ρύθμιση και την εκδήλωση των συναισθημάτων συμμετέχουν η αμυγδαλή, ειδικότερες ορμόνες και νευροδιαβιβαστές, το μεταιχμιακό σύστημα και όργανα όπως το στομάχι και το συκώτι. Τομείς που επηρεάζουν το συναίσθημά μας είναι η ώρα της ημέρα, η εποχή, ο ύπνος, η διατροφή, η άσκηση, οι συνθήκες ζωής και οι κοινωνικές δραστηριότητες.

   Σύμφωνα με κλασικές μελέτες στον χώρο της ψυχολογίας τα βασικά συναισθήματα είναι η χαρά, η λύπη, ο θυμός, ο φόβος, η έκπληξη και η αηδία. (Parrot Psychology and Behavior Problems). Οι συνδυασμοί τους γεννούν πλήθος συναισθηματικών καταστάσεων όπως η υπερηφάνεια, η απογοήτευση, η αγάπη, η νευρικότητα, το άγχος, η στοργή, η ζήλια, η ελπίδα κ.α. Συνηθίζουμε επίσης να διαχωρίζουμε τα συναισθήματα σε θετικά ή αρνητικά ανάλογα με το αν μας κάνουν να νιώθουμε ευχάριστα ή δυσάρεστα, αν μας αρέσουν ή όχι.

   Η χρησιμότητα όλων των συναισθημάτων είναι τεράστια. Πιο συγκεκριμένα τα συναισθήματα επιβεβαιώνουν ή διαψεύδουν τις σκέψεις που κάνουμε. Συχνά λειτουργούν ως ισχυρό ένστικτο στο οποίο δύσκολα η λογική θα επιβληθεί. Τα συναισθήματα ακόμα, μας προετοιμάζουν για την κατάλληλη δράση μας ανάλογα με τις γύρω συνθήκες. Αυτός είναι και ο λόγος όπου τα συναισθήματα δρουν προστατευτικά για τον οργανισμό, εξασφαλίζοντας την επιβίωσή μας σε διαφορετικές καταστάσεις. Μπορείτε να φανταστείτε τι θα γινόταν αν βρισκόμασταν μέσα στο δάσος και δεν φοβόμασταν το μεγάλο ζώο που βλέπουμε στον ορίζοντα να πλησιάζει;

   Επιπλέον, η σωματική μας υγεία επηρεάζει και επηρεάζετε από το συναίσθημά μας. Πόσες φορές η θλίψη και ο φόβος για κάτι έχουν σωματοποιηθεί προκαλώντας κάποιο αυτοάνοσο; Αντιστρόφως, πόσες φορές νιώσαμε ευτυχία με ένα καλογυμνασμένο σώμα που είναι δυνατό να μας προσφέρει αντοχή σε διάφορες απαιτητικές ή και απολαυστικές δραστηριότητες;

   Αδιαμφισβήτητα, όλοι οι άνθρωποι βιώνουν συναισθήματα, πόσοι όμως απ’ αυτούς είναι σε θέση να τα αναγνωρίζουν και να τα καταλαβαίνουν; Η υπερβολική ή η ελλιπής έκφραση τους μπορεί να αποδειχθεί ριψοκίνδυνη για την συνολική υγεία του ατόμου.

   Πέραν της σημασίας τους, οι προκαταλήψεις γύρω από τα συναισθήματα είναι πολλές: οι άντρες δεν κλαίνε, ο θυμός οδηγεί σε μπελάδες, η χαρά πρέπει να μετριάζεται, η μεγάλη έκπληξη μοιάζει με θεατρινισμό, το άγχος είναι άχρηστο, οι φοβίες είναι ασήμαντες και δείχνουν αδυναμία, η αηδία για κοινωνικές συμπεριφορές άλλων καταπιέζεται ή παρερμηνεύεται. Ενώ αποτελούν κομμάτι του οργανισμού μας έχουν με έναν τρόπο δαιμονοποιηθεί και η έκφρασή τους σε ορισμένες κοινωνικές συνθήκες έχει καταπιεστεί. Ο τρόπος που αντιδρά το άτομο σε κάθε συνθήκη είναι υποκειμενικός και η γνήσια συναισθηματική έκφραση είναι το ζητούμενο, ανεξαρτήτως κοινωνικών νορμών ή στερεοτύπων. Το στερεότυπο του ανθρώπου που δεν εκφράζεται ανοιχτά για τα όσα νιώθει ή χρειάζεται οδηγεί σε δυσκολίες στις σχέσεις και τελικώς πόνο για το άτομο.

  Το αυτό-μαστίγωμα δεν ωφελεί τον οργανισμό, τον δυσκολεύει.

 Είναι εντάξει και απολύτως ανθρώπινο οι άντρες να κλαίνε, οι γυναίκες να θυμώνουν, η αδικία στην κοινωνία να προκαλεί αηδία, να υπάρχει γέλιο στις κηδείες, κλάμα και λύπη στους γάμους, έντονη έκπληξη με κάτι μη αναμενόμενο, φόβος και άγχος για ακίνδυνες φαινομενικά καταστάσεις!! Αν δυσκολεύεστε στην διαχείριση ή την έκφραση του συναισθήματός σας απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας ο οποίος θα σας κατευθύνει μεθοδικά στο επιθυμητό αποτέλεσμα. 

   Τα συναισθήματα δίνουν χρώμα και νοστιμιά στη ζωή αρκεί να τα αναγνωρίζουμε, να κατανοούμε πώς δημιουργούνται ανάλογα με την κάθε συνθήκη και να τα εκφράζουμε όταν κρίνουμε ότι χρειάζεται.

Πολλές φορές στην καθημερινή ζωή χρησιμοποιούμε τον όρο κατάθλιψη για να περιγράψουμε μια περίοδο στην οποία έλειπε η χαρά. Χρησιμοποιείται επίσης γενικευμένα για την περιγραφή μιας λυπηρής συνθήκης. Τι σημαίνει όμως πραγματικά κατάθλιψη;

   Περιστασιακά μπορεί να αισθανόμαστε πεσμένοι ή στεναχωρημένοι και είναι οκει! Για μερικούς, αρκετούς τελευταία, ανθρώπους αυτό το καταθλιπτικό συναίσθημα μπορεί να επηρεάσει για μεγάλη περίοδο αρκετούς τομείς της ζωής. Το καταθλιπτικό επεισόδιο αποτελεί μια (ψυχ)ιατρική κατάσταση κατά την οποία το άτομο αδυνατεί να βιώσει ευχαρίστηση, ικανοποίηση ή/και χαρά.

   Σε αυτή την κατάσταση η αυτοκριτική, η υποτίμηση και άλλες απαισιόδοξες σκέψεις αποκτούν μηρυκαστικό χαρακτήρα. Το άτομο είναι εγκλωβισμένο στην ανημπόρια και νιώθει μόνο. Χαρακτηριστικά ενός καταθλιπτικού επεισοδίου ενδέχεται να είναι η επίμονη θλίψη, το αίσθημα αναξιότητας, η ανηδονία, η σωματοποίηση του πόνου, η έλλειψη κινήτρου, το αίσθημα απελπισίας, η έντονη κόπωση, η αδυναμία λήψης αποφάσεων, οι διαταραχές ύπνου, οι καταστροφικές σκέψεις, η αδυναμία συγκέντρωσης της προσοχής, οι αλλαγές στην πρόσληψη τροφής, οι διαταραχές γύρω από την σεξουαλική συμπεριφορά και τις κοινωνικές ή διαπροσωπικές σχέσεις. Η διαφορά του καταθλιπτικού επεισοδίου από την κατάθλιψη έγκειται στην επανάληψη και στην συχνότητα των συγκεκριμένων επεισοδίων, η οποία είναι καλό να αξιολογείται κλινικά από ειδικούς ψυχικής υγείας και όχι αυθαιρέτως!

  Το άτομο που πάσχει δεν ευθύνεται για την διαταραχή ούτε επέλεξε να υποφέρει! Μεγαλώνοντας αναπτύσσουμε πεποιθήσεις για την ερμηνεία των γεγονότων γύρω μας. Συχνά, αυτές οι ερμηνείες που κάνουμε εμπεριέχουν λογικά σφάλματα που με τη σειρά τους δημιουργούν φαύλους κύκλους. Αυτοί οι κύκλοι, εγκλωβίζουν το άτομο όσο περνά ο χρόνος μιας και διατηρούν αλλά και ενισχύουν συμπεριφορικά τον καταθλιπτικό τρόπο σκέψης.

   Πρόκειται για κάτι πολύ μεγαλύτερο από μια στεναχώρια ή λύπη, αλλάζει τον τρόπο που σκέφτεσαι, αισθάνεσαι και συμπεριφέρεσαι. Αν τα παραπάνω συμπτώματα σε χαρακτηρίζουν ή σε προβληματίζουν στη ζωή σου μην φοβηθείς να απευθυνθείς σε κάποιον ειδικό. Με όποιον τρόπο κι αν έρχεσαι αντιμετωπ@ με την κατάθλιψη, η απόρριψη της θεραπείας μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά προβλήματα για την υγεία, ψυχική και σωματική. Είναι πολλά τα συμπτώματα της κατάθλιψης που συνήθως εμφανισιακά δεν γίνονται αντιληπτά. Από την άλλη πλευρά, αν βιώνεις ή ταυτίζεσαι με κάποιο από τα παραπάνω, δεν σημαίνει αυτόματα πως πάσχεις από κατάθλιψη!!
Επισκέψου ή συζήτησε με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, προτού οδηγηθείς σε μια γρήγορη διάγνωση!!

   Όσο περισσότερο αντέχεις και ανέχεσαι το καταθλιπτικό συναίσθημα, τόσο δυσκολότερα θ’ απαλλαγείς οριστικά απ’ αυτό! Ποτέ δεν είσαι πραγματικά μόν@! Συνέχισε με σθένος να προσπαθείς να αντιστέκεσαι στα άσχημα συναισθήματα και σκέψεις. Μην αφήνεσαι!

🧡Να σε προσέχεις, εσένα έχεις 🧡

ΦΙΛΟΙ ή ΕΧΘΡΟΙ?

   «Μα εγώ όταν αγχώνομαι δεν φοβάμαι, απλώς αγχώνομαι και αυτό είναι όλο!»

Μια έκφραση κοινή για εφήβους και ενήλικες, είναι όμως πραγματικό το περιεχόμενό της;

   Η σύνδεση του φόβου με το άγχος είναι πολύ στενή. Κάθε φορά που κάτι μας αγχώνει, ένα ερέθισμα, μια κατάσταση ή ένα αντικείμενο, υπάρχει κάποιος φόβος που πυροδοτεί αυτή μας την αντίδραση.

Το άγχος είναι μια συναισθηματική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από μία υποκειμενική αίσθηση του φόβου και διάφορα δυσφορικά συμπτώματα όπως δύσπνοια, ταχυκαρδία, εφίδρωση και κεφαλαλγίες, η οποία προκύπτει σαν απάντηση σε μία απειλή που συνήθως δεν είναι ξεκάθαρα αναγνωρίσιμη, πάντα αντικειμενική ή συγκεκριμένη.

Επιπλέον, ο φόβος είναι μία συναισθηματική κατάσταση που επίσης περιλαμβάνει την υποκειμενική αίσθηση του συναισθήματος αλλά και σωματικά συμπτώματα, όπως π.χ. τρέμουλο, που προκύπτει όμως ως απάντηση σε μία εξωτερική, πραγματική απειλή που είναι συνειδητά αντιληπτή.

Ο ρόλος του φόβου στο αίσθημα του άγχους είναι κυρίαρχος.

   Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως το υποκειμενικό βίωμα είναι που ερμηνεύει το συναίσθημα του φόβου σε επίπεδο άγχους. Πιο συγκεκριμένα, σε ένα επικείμενο διαγώνισμα αυτό που θα μας αγχώσει είναι οι σκέψεις θα αποτύχω, δεν θα γράψω καλά.

Εν προκειμένω, ο φόβος της αποτυχίας ενεργοποιεί το άγχος σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό για κάθε μαθητή. Στην προσέγγιση κάποιου συμμαθητή στο διάλειμμα, ο έφηβος μπορεί να αγχωθεί από σκέψεις όπως δεν θα μου απαντήσει ή δεν θα με συμπαθήσει, φοβούμενος μια αρνητική κριτική από τον συμμαθητή του.

   Εν κατακλείδι, οι φόβοι και οι ανασφάλειες μας είναι που μας αφήνουν ανυπεράσπιστους πολλές φορές ενώπιον του άγχους μας. Ευτυχώς, υπάρχουν τα δυνατά μας σημεία, οι στόχοι για το μέλλον, οι συγκεκριμένες στρατηγικές αντιμετώπισης του άγχους και η προσωπικότητά μας που αποτελούν κατά κύριο λόγο την ασπίδα προστασίας μας.

Στην καθημερινή ζωή έχουμε νοηματοδοτήσει το άγχος ως μια πολύ δυσάρεστη αίσθηση που πρέπει να αποφεύγεται πάση θυσία. Μιας και το άγχος κοντεύει να δαιμονοποιηθεί, είναι σημαντικό να δούμε τι πραγματικά είναι αυτό το συναίσθημα. Η σημασία του για τον οργανισμό είναι τεράστια!

Η σχέση μεταξύ άγχους και φόβου είναι ισχυρή. Πολλές φορές όταν αγχωνόμαστε το κυρίαρχο συναίσθημα είναι ο φόβος. Φοβόμαστε ότι κάτι κακό θα μας συμβεί, ότι θα πάθει κάτι το σώμα μας, ότι δεν θα τα καταφέρουμε, ότι θα συμβεί κάτι κακό με ανεπανόρθωτες συνέπειες. Όμως, ο φόβος αυτός είναι προστατευτικός. Εκλαμβάνουμε μια ασφαλή κατάσταση, υποκειμενικά ως επικίνδυνη για εμάς. Αυτή η αίσθηση μας, φέρει όλα τα συμπτώματα του άγχους. Το άγχος και ο φόβος λειτουργούν ως καμπανάκι κάθε φορά που αισθανόμαστε ότι κινδυνεύουμε, το σώμα ενεργοποιείται για να μας κάνει να δράσουμε και να φύγουμε από την επικίνδυνη κατάσταση. Για παράδειγμα, ένα άτομο με αγοραφοβία αισθάνεται φόβο και άγχος εξαιτίας του κόσμου γύρω και ο καρδιακός παλμός αυξάνεται ώστε να μπορεί να φύγει για να προστατευτεί. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως τα συμπτώματα δεν τα προκαλεί ο κόσμος αλλά η σκέψη που κάνουμε ότι ο κόσμος αποτελεί κίνδυνο για εμάς.

Η διάκριση άγχους και στρες απασχολεί συχνά. Πολλοί, αν όχι οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν στρες καθημερινά. Το στρες προκαλείται πάντα από εξωτερικά ερεθίσματα, προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Το στρες πυροδοτείται από καθημερινές δυσκολίες που είναι αναμενόμενο η αβεβαιότητά του να προκαλεί ανασφάλεια στο άτομο. Τέτοιοι παράγοντες την τωρινή περίοδο είναι ο Covid19 ,τα έξοδα, η ανεργία, η προθεσμία, η ασφάλεια.

Το βασικότερο χαρακτηριστικό του άγχους είναι οι αρνητικές σκέψεις που δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι για τον εαυτό ή τις καταστάσεις γύρω μας. Επομένως, οι σκέψεις ενός αγχωμένου ατόμου σχετίζονται με τον κίνδυνο που νιώθει για αντικειμενικά ακίνδυνες καταστάσεις για τη ζωή. Οι αρνητικές αυτές σκέψεις που προκαλούμε εμείς οι ίδιοι είτε για τον εαυτό είτε για τους άλλους γύρω μας είναι πως κάτι κακό θα μου συμβεί, η πανδημία δεν θα τελειώσει ποτέ, δεν είμαι αρκετά καλός στη σχέση μου, δεν αξίζω καλά πράγματα στη ζωή μου.

Πώς μεταφράζεται το άγχος στο σώμα μας; Όπως είδαμε το σώμα αντιδρά για να μας προστατεύσει. Τα συνήθη συμπτώματα του άγχους είναι η δύσπνοια, η ταχυκαρδία, η αίσθηση ότι θα σπάσει η καρδιά, η εφίδρωση, το μούδιασμα των άκρων, η μυϊκή ένταση, το τρέμουλο, το βάρος στο στήθος, ο πονοκέφαλος, η ζαλάδα, η αστάθεια, το παραλήρημα, η λιποθυμία, εσωτερικός πόνος σε κάποιο όργανο του σώματος, το ρίγος ή η ξαφνική ζέστη, η ναυτία και η αίσθηση ότι χάνω τον εαυτό μου ή τον κόσμο γύρω μου. Τα συμπτώματα αυτά ενδέχεται να κορυφωθούν και να προκαλέσουν σωματικές βλάβες στα όργανα, ασθένειες ή άλλα αυτοάνοσα ψυχοσωματικά προβλήματα.

Η διαχείριση του άγχους είναι ζήτημα υγείας, τόσο ψυχικής όσο και σωματικής. Ο έλεγχος του άγχους αποτελεί μια συνεχή και ίσως δύσκολη προσπάθεια για το άτομο που όμως αξίζει να επιχειρήσει. Η φαρμακοθεραπεία, η πιο γνωστή μέθοδος παρέμβασης για το άγχος, είναι εξωτερική παρέμβαση και άρα αφενός μη ελεγχόμενη από το άτομο, αφετέρου προσωρινή. Η ψυχοθεραπεία φέρει εσωτερικά την αλλαγή της συμπεριφοράς του ατόμου. Το άτομο κατανοεί την προέλευση του συναισθήματος, μαθαίνει τις δεξιότητες εκείνες που του επιτρέπουν να ελέγχει το άγχος, τα συμπτώματά του και να ηρεμεί τον εαυτό του.

Να θυμάσαι, το άγχος είναι δικό μας δημιούργημα και μόνο από εμάς μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά!!